چراغ سبز رهبران فلسطینی‌؛ آیا طلسم برگزاری انتخابات سراسری خواهد شکست؟

در پی سفر هیئت کمیته مرکزی انتخابات فلسطین به باریکه غزه و مذاکرات با سران حماس و استقبال رهبران این جنبش از پیام محمود عباس رئیس جنبش فتح ، به نظر می رسد که پس از بیش از یک دهه وقفه امکان برگزاری انتخابات سراسری در فلسطین فراهم شده باشد.

در همین راستا یحیی السنوار، رهبر حماس در نوار غزه، اعلام کرده است که حماس برای برگزاری انتخابات آمادگی کامل دارد و همچنین اسماعیل هنیه دفتر سیاسی حماس خواستار پایان دو دستگی میان فلسطینیان شد و گفت که یک نوع اراده و توافق ملی برای برگزاری انتخابات در فلسطین وجود دارد.

کمیته مرکزی انتخابات فلسطین از چند روز پیش نشست‌ها و دیدارهای فشرده ای را برگزار کرده که طی آن رئیس این کمیته با رهبران جنبش حماس در نوار غزه و رهبران تشکیلات خودگردان در رام الله دیدار و تاکید کرد امور روند بسیار مثبتی طی می‌کند.
 
ساختار سیاسی و انتخاباتی فلسطین
بر اساس «قانون پایه» فلسطین که در سال ۲۰۰۲ و پس از تأخیری طولانی توسط عرفات امضاء شد، ساختار فعلی حکومت فلسطین بر پایه سه شاخه قدرت تنظیم شده ‌است: مجریه، مقننه و قضائیه.
رئیس‌جمهور  (موسوم به رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین) مستقیماً از سوی مردم انتخاب می‌گردد.

شخص حائز این مقام در عین حال فرماندهی کل نیروهای مسلح را نیز بر عهده دارد. در اصلاحیه‌ای به قانون پایه در سال ۲۰۰۳ (و آنچه که امکان تبدیل یا عدم تبدیل به بخشی از قانون اساسی بلافاصله پس از استقلال را خواهد داشت)، رئیس‌جمهور «نخست‌وزیر» را که در عین حال فرماندهی نیروهای امنیت ملی را نیز بر عهده دارد را برمی‌گزیند. آنگاه نخست‌وزیر کابینه وزیران را انتخاب و دولت را مدیریت می‌نماید. او گزارش کار خود را مستقیماً به رئیس‌جمهور می‌دهد.

محمود عباس رئیس جنبش فتح و سازمان آزادیبخش فلسطین(ساف) از  ژانویه ۲۰۰۵ تاکنون به عنوان رئیس‌جمهور در حال فعالیت است.

از طرف دیگر شورای قانونگذاری فلسطین از 132 نفر نماینده انتخابی تشکیل شده و کار مجلس را انجام می‌دهد. نیمی از این کرسی‌ها جهت رقابت ۱۶ محل جغرافیائی و نیمی دیگر به صورت نسبی جهت کاندیداهای آزاد ملت که از احزاب متفاوت گرد می‌آیند، اختصاص دارد. پی. ال. سی. وظیفه تصویب کلیه مصوبات کابینه دولت که توسط نخست‌وزیر پیشنهاد می‌گردند را بر عهده داشته و همچنین می‌بایست شخص نخست‌وزیر را نیز پس از نامزدی توسط رئیس‌جمهور مورد تأیید قرار دهد.

در فلسطین دو نوع انتخابات برگزار می­‌شود: انتخابات سراسری و انتخابات محلی. انتخابات سراسری به انتخاباتی گفته می‌­شود که در سراسر فلسطین به طور عمومی برگزار می­‌شود و شامل انتخابات ریاست حکومت خودگردان و شورای قانون‌گذاری فلسطین است.

انتخابات پارلمانی بر اساس قانون تناسبی باشد که بر اساس آن هر حزب لیستی از نامزدهای خود را در حوزه‌های انتخاباتی ارائه می‌دهد. رأی‌دهندگان به نفع احزاب رأی می‌دهند و هر حزبی بر اساس میزان آرا، بخشی از کرسی‌های حوزه انتخاباتی را از آن خود می‌کند.
 
چالش‌های پیش‌روی برگزاری انتخابات
علی رغم اظهار تمایل رهبران اکثر گروه‌های فلسطینی از جمله حماس برای شرکت در انتخابات اما چالش های مهمی بر سر راه برگزاری موفقیت آمیز این انتخابات وجود دارد.

یکی از مهمترین موانع در حال حاضر مخالفت بسیاری از گروه های فلسطینی با برگزاری انتخابات پیش از برپا کردن گفتگوهای سیاسی برای رفع اختلافات و دستیابی به توافقی سیاسی به منظور تعیین چارچوب‌های مورد اجماع برای برگزاری انتخابات می باشد. در این راستا خالد البطش عضو دفتر سیاسی جنبش جهاد اسلامی فلسطین تصریح کرد: دستیابی به یک توافق ملی برای برگزاری انتخابات ضروری است. البطش تصریح کرد: این مسأله نیازمند یک نشست فراگیر قبل از برگزاری انتخابات است.

«ماهر مزهر» عضو جبهه مردمی فلسطین هم گفت، مخالفت عباس با دیدار با گروه‌های فلسطینی قبل از صدور دستور ریاستی به معنای ورود به پیچ وخم‌های جدید است.

هشت گروه فلسطینی طرح صلحی را برای حل اختلافات میان فتح و حماس و تحقق آشتی ملی ارائه داده‌اند. حماس موافقت خود را با این طرح اعلام کرده اما فتح تا کنون به صورت رسمی به آن واکنشی نداشته است.

در این رابطه روزنامه «الاخبار» در گزارشی نوشت، گروه‌های فلسطینی با شرط صدور دستور ریاستی درباره انتخابات پارلمانی و ریاست تشکیلات خودگردان قبل از دیدار وی با گروه‌های فلسطینی مخالفت کرده‌اند.
 
در واقع حماس و جهاد اسلامی نمی‌خواهند انتخابات براساس قانون اساسی که عباس آن را در سال ۲۰۰۷ اصلاح کرده و شامل شروطی برای ورود به انتخابات است که مهمترین آن شناسایی سازمان آزادیبخش فلسطین «ساف» است، برگزار شود. محمود عباس در سال 2007 تصویب نامه ای را براساس قانون شماره 1 سال 2007 در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری و قانون گذاری صادر کرد که براساس آن هر شخصی که بخواهد نامزد انتخاباتی شود بایستی تمامی قراردادها و توافق نامه های سازمان آزادی بخش فلسطین را قبول داشته و این سازمان را به عنوان نماینده تام الاختیار مردم فلسطین بپذیرد.

یکی از دیگر از موانع مهم برگزاری انتخابات شناسایی بیت المقدس از سوی آمریکا به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی می باشد. در واقع مشخص است که برگزاری انتخابات در بیت المقدس، مستلزم موافقت و همکاری اسرائیل است، زیرا اگر رژیم صهیونیستی حاضر به همکاری نشود، فلسطینی ها قادر به اجرای انتخابات در بیت المقدس نمی باشند.

 در همین راستا «حازم قاسم» سخنگوی حماس اخیرا اعلام کرد ما به هیچ وجه انتخابات عمومی را که شامل بیت المقدس، نوار غزه و کرانه باختری نباشد، قبول نخواهیم کرد.

«محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین روز دوشنبه در مراسم سالگرد درگذشت «یاسر عرفات» رئیس پیشین سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) گفت: قطعا هیچ انتخاباتی بدون مشارکت ساکنان قدس و نوار غزه برگزار نخواهد شد. صائب عریقات، دبیر کل کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین نیز اعلام کرده است اگر اسرائیل مانع فرایند برگزاری انتخابات در بیت المقدس شود، اجرای انتخابات در سایر نقاط فلسطین مفهومی ندارد و این برنامه سیاسی با شکست مواجه می شود.

بر این اساس سازمان آزادی بخش فلسطین، تلاش های خود را در سطح کشورهای عربی و جامعه جهانی آغاز کرده است تا اسرائیل را وادار به پذیرش روند برگزاری انتخابات در بیت المقدس کند. دولت فلسطین در گذشته نیز، با همین گونه تلاش ها توانست موافقت اسرائیل را برای برگزاری انتخابات سال های 1995، 2000 و 2005 به دست آورد.

عریقات گفته است که تا کنون 78 نامه به کشورهای مختلف جهان فرستاده شده است تا جامعه جهانی، رژیم صهیونیستی را وادار به پذیرش همکاری برای انتخابات در بیت المقدس کند.

چالش مهم دیگر مربوط به شیوه برگزاری انتخابات است. در حالی که بسیاری از گروه ها از جمله حماس تمایل دارند که انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان و انتخابات مجلس قانونگذاری به صورت مجزا برگزار شود اما هنوز مشخص نیست که آیا عباس می خواهد انتخابات ریاست جمهوری و قانون گذاری را در کنار یکدیگر برگزار کند یا خیر؟

در بعدی دیگر تجربه انتخابات شهرداری ها در سال 2016 که طی آن دادگاه عالی رام الله با صدور حکمی اعلام کرد که انتخابات فقط در كرانه باختري برگزار شود، موجب شده تا جنبش حماس خواهان اعلام بی طرفی این دادگاه پیش از برگزاری انتخابات شوند.