سیاست آمریکا در قبال ایران چگونه به پیشبرد دیدگاه چین کمک کرد؟

به گزارش اسلام تایمز؛ به نقل از نشنال اینترست، خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران، و تشدید تنش ها بین واشنگتن و تهران نشانگر چالش های فوری برای چین بوده است: افزایش قیمت ها برای بزرگترین وارد کننده نفت جهان، یک منازعه احتمالی در مسیر مهم و راهبردی یک کمربند و یک جاده، و تشدید خطر اشاعه تسلیحات هسته ای. کارشناسان چینی مسائل خاورمیانه همچنین از این مساله ابراز نگرانی کرده اند که فشار مداوم واشنگتن می تواند موجب به حاشیه رانده شدن نیروهای میانه رو در تهران شود و ایران را به سوی یک سیاست خارجی رادیکال تر سوق دهد.

این گزارش افزود: یک روز پس از آنکه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا خروج واشنگتن از توافق هسته ای ایران را اعلام کرد، روزنامه مردم بزرگترین روزنامه رسمی حزب کمونیست چین در سرمقاله ای به یک نگرانی عمده تر پکن اشاره کرد و آن تغییر سیاست خارجی ایالات متحده از یک سیاست خارجی چندجانبه گرا به سیاست خارجی یکجانبه گرا بوده است. نویسنده این سرمقاله از ایالات متحده به خاطر بی توجهی به مسئولیت های بین المللی اش انتقاد کرد.

این روزنامه افزود: ایالات متحده بدون توجه به مخالفت های گسترده از سوی جامعه بین المللی و لابی های شدید از سوی متحدان سنتی اش، تصمیم به خروج از توافق هسته ای ایران گرفت. این عزم و اراده آمریکا برای تکروی نشان می دهد که ایالات متحده از سیاست خارجی قبلی خود که مبتنی بر چند جانبه گرایی بوده است، بیشتر و بیشتر فاصله می گیرد.
این در شرایطی است که سیاست خارجی چین مبتنی بر ایجاد یک جهان چند قطبی بوده است. شی جین پینگ رئیس جمهور چین در سخنرانی 2017 خود در نوزدهمین کنگره حزب کمونیست بار دیگر بر تمایل پکن برای ایجاد یک نظام سیاسی چند قطبی در عرصه بین المللی تاکید کرد. تلاش چین برای ایجاد یک نظام سیاسی چند قطبی در جهان بخشی از یک تلاش گسترده تر برای از بین بردن تسلط آمریکا بوده است. چین به منظور دستیابی به این هدف، تلاش می کند تا قدرت ملی خود را افزایش دهد و در عین حال به دنبال حمایت از ظهور سایر قطب های قدرتمند جهانی برای مقابله با آمریکا است (یعنی روسیه، هند و اروپا).

بر خلاف برخی اظهار نظرها، چین به دنبال حکمرانی در جهان نیست، آن هم به واسطه تکمیل نقاط ضعف آمریکا در عرضه نظم بین المللی. چین کمترین تمایلی برای مشارکت در رهبری جهان به همراه آمریکا ندارد. در عوض، تلاش چین برای ایجاد نظام سیاسی چند قطبی بیشتر به این علت است که پکن ایالات متحده را مهمترین مانع برای اهداف سیاست خارجی خود می داند؛ آن هم به عنوان قدرت مسلط و بزرگ در آسیا.

ایجاد یک نظم جهانی چند قطبی به چین این اجازه را خواهد داد تا تسلط منطقه ای خود در شرق آسیا را گسترش دهد. گرچه جهان به طور فزاینده ای به سوی چند قطبی شدن پیش می رود ولی هنوز بخش زیادی از نظام بین المللی تحت نفوذ و تسلط آمریکا قرار دارد. یک مانع بزرگ برای ایجاد نظم جهانی چند قطبی، تداوم اتحاد ترانس آتلانتیک است که مانع از ظهور اتحادیه اروپا به عنوان یک قطب مستقل و جایگزین برای قدرت آمریکا بوده است.

برخی تحلیلگران بر این باورند که اختلافات تجاری آمریکا و اروپا می تواند یک ابزار مناسب باشد تا پکن از آن بهره برداری کند. با این حال، دیدگاه های مشترک آمریکا و اروپا در قبال سیاست های تجاری و صنعتی چین، وزن بیشتری در مقایسه با اختلافات تجاری واشنگتن و بروکسل دارد. این مساله به خوبی در تابستان امسال نمایان شد، زمانی که ایالات متحده جنگ تجاری با چین را تشدید کرد و میلیاردها دلار تعرفه جدید را علیه واردات کالاهای چینی اعمال نمود و در همان حال، ترامپ و ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا به توافق اولیه ای دست یافتند تا برای دستیابی به نظام تجاری بدون تعرفه و بدون یارانه همکاری کنند.

بی شک ایران نیز یک مساله مهم دیگر بوده است. در نهایت، اروپایی ها از دولت ترامپ به خاطر اتخاذ رویکرد افراطی در قبال ایران انتقاد کرده اند، مساله ای که به خوبی در نشست امسال مجمع عمومی سازمان ملل نمایان بود. امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در سخنانی در مجمع عمومی سازمان ملل ضمن انتقاد از سیاست های ترامپ، گفت: تحریم ها و فشارها به تنهایی کافی نیست، ما به یک فضا برای مذاکرات جدید نیاز داریم.

وی افزود: اعمال تحریم های فرا مرزی توسط آمریکا، موجب ایجاد بحران جدی اعتماد شده است ولی تهران همچنان به تعهدات هسته ای خود پایبند بوده است.

ترزا می نخست وزیر انگلیس نیز در نشست شورای امنیت درباره اشاعه تسلیحات موضعی کاملا مغایر با اظهارات ترامپ اتخاذ کرد و گفت: توافق هسته ای بهترین شانس برای جلوگیری ایران از دستیابی به تسلیحات هسته ای است.

به نوشته نشنال اینترست چین و روسیه به دنبال استفاده و بهره برداری از اختلاف آمریکا و اروپا بر سر ایران بوده اند و آن تضعیف توانایی آمریکا برای اعمال تحریم های یکجانبه بوده است. چین و سایر امضا کنندگان توافق هسته ای ایران یعنی انگلیس، آلمان، فرانسه و روسیه اخیرا یک نظام ویژه پرداخت مالی را راه اندازی کرده اند که می تواند جایگزینی برای سوئیفت باشد. هدف اصلی از تشکیل این سامانه پرداخت بین المللی، دور زدن تحریم های آمریکا و عدم استفاده از دلار در مبادلات مالی و ارزی با ایران بوده است.

سیاست آمریکا در قبال ایران فرصت مناسبی را برای چین به وجود آورده است تا با اروپا همکاری کند و قدرت های اروپایی به تدریج از زیر سایه تسلط دلار آمریکا خارج شوند. همکاری با اروپا موجب تشدید تلاش های چین برای دلار زدایی می شود چرا که یورو پول واحد اروپایی تنها ارز معتبر جهانی است که یک جایگاه جهانی و بین المللی به اندازه دلار آمریکا دارد.