کمال یا رجب

به گزارش اسلام تایمز، مردم ترکیه امروز یکشنبه ۱۴ماه مه ‌۲۰۲۳ (۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲) برای انتخاب رئیس‌جمهور و ۶۰۰ نماینده پارلمان این کشور پای صندوق‌های رای می‌روند. سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه امروز با حضور رجب طیب اردوغان نامزد ائتلاف جمهور، کمال قلیچداراوغلو نامزد ائتلاف ملت موسوم به میز ششگانه و سینان اوغان نامزد ائتلاف آتا به عنوان کاندیداهای این دوره برگزار می‌شود.

محرم اینجه نامزد شکست‌خورده دوره قبل انتخابات و نامزد مورد حمایت حزب مملکت و یکی از ۴ گزینه حاضر در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه این دوره، ۲ روز پیش کنار کشید و از ادامه رقابت انصراف داد. دوره ریاست‌جمهوری در ترکیه ۵ ساله است و بر اساس اصلاحیه قانون اساسی که سال ۲۰۱۷ به تصویب رسید، رئیس‌جمهور بالاترین مقام اجرایی و رئیس دولت بوده و در انتخاب وزرا و همراهان دولت اختیار کامل دارد.

در بیست‌وهشتمین دوره رقابت انتخابات پارلمانی ترکیه نیز که همزمان با سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور برگزار می‌شود، نامزدهای ۲۴ حزب به همراه ۱۵۱ نامزد مستقل و منفرد برای کسب ۶۰۰ کرسی مجلس در ۸۷ حوزه انتخابیه حضور دارند. شورای عالی انتخابات ترکیه شمار واجدان شرایط رای دادن در انتخابات همزمان ریاست‌جمهوری و پارلمانی این کشور را در مجموع ۶۴ میلیون و ۱۱۳ هزار و ۹۴۱ نفر اعلام کرد و گزارش داد ۳ میلیون و ۴۱۶ هزار و ۹۸ نفر از آنها در خارج از کشور ترکیه به سر می‌برند.

رای‌گیری انتخابات ترکیه در خارج از این کشور از ۲ هفته پیش آغاز شده و ۴ روز پیش نیز به پایان رسید و در مجموع بیش از 1.8 میلیون نفر از شهروندان ترکیه‌ای ساکن خارج در این انتخابات شرکت کردند. در صورت کشیده شدن انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور به دور دوم (۱+۵۰درصد)، دور دوم این رقابت سیاسی یکشنبه ۲۸ ماه می‌۲۰۲۳ (۷ خردادماه ۱۴۰۲) برگزار خواهد شد.

انتخابات حساس پیش رو، سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در تاریخ ترکیه و دومین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور پس از تغییر نظام سیاسی از پارلمانی به ریاستی و بیست‌وهشتمین دوره انتخابات مجلس این کشور محسوب می‌شود. دوره ریاست‌جمهوری ترکیه ۵ ساله است و منتخبان مردم در مجلس ترکیه نیز که ۶۰۰ عضو دارد، ۵ سال بر کرسی می‌نشینند.
 

* نظرسنجی‌ها چه می‌گوید؟ 
نظرسنجی‌های اخیر منتشرشده نشان می‌دهد قلیچداراوغلو ۴۹ درصد آرای ریاست‌جمهوری را به‌دست آورده است، در حالی ‌که نوسان آرای اردوغان ۴۵ تا ۴۷ است. اگر نامزدی نتواند ۵۰ درصد آرا را به خود اختصاص دهد، دور دوم برگزار می‌شود و هیچ‌کس نمی‌داند چه نتایجی می‌تواند داشته باشد. پیش‌تر نظرسنجی مؤسسه «کندا» در ترکیه نشان داده بود کمال قلیچداراوغلو با اختلاف 5.6 درصدی از اردوغان پیش افتاده است.

طبق این نظرسنجی، 49.3 درصد سؤال‌شوندگان به قلیچداراوغلو نامزد ائتلاف «ملت» و 43.7 درصد آنها نیز به رجب طیب اردوغان نامزد ائتلاف «جمهور» رأی خواهند داد. با این حال برخی نظرسنجی‌ها که روز شنبه منتشر شد نشان می‌دهد اردوغان پیروز این انتخابات خواهد بود اما ناظران سیاسی و تحلیلگران می‌گویند انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه به دور دوم کشیده خواهد شد و هیچ‌یک از طرفین قادر به کسب ۵۰‌درصد آرا در مرحله اول نیست.

* قلیچدار اوغلو یا اردوغان؟ 
قلیچداراوغلو در نظرسنجی‌های پیش از انتخابات شانس بهتری نسبت به اردوغان داشته و روی کاغذ می‌تواند برنده انتخابات باشد. پس از زلزله ترکیه، محبوبیت اردوغان کاهش یافت. با این وجود بر‌خلاف کاهش محبوبیت اردوغان، آرای قلیچداراوغلو افزایش چندانی نیافته است. یکی از مشاوران اپوزیسیون ترکیه می‌گوید: نگران این هستم که نظر مردم درباره قلیچداراوغلو تثبیت شود و دیگر تغییر نکند.

اکثر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد در انتخابات ریاست‌جمهوری، قلیچداراوغلو از اردوغان پیش است اما مدیر موسسه متروپل می‌گوید: نتایج انتخابات نه به میزان موفقیت قلیچداراوغلو، بلکه به میزان ناکامی‌های اردوغان بستگی خواهد داشت. از سال ۱۹۸۹ تا امروز، هیچ انتخاباتی نبوده که اردوغان در آن شکست بخورد اما قلیچداراوغلو که سال ۲۰۱۰ به ریاست حزب جمهوری‌خواه مردم رسید، حتی نتوانسته تعداد کرسی‌های حزبش را در پارلمان افزایش دهد.

برخی مفسران غربی ادعا می‌کنند با شکست احتمالی اردوغان و پیروزی قلیچداراوغلو، ترکیه «دوباره» شکوفا، دموکراتیک و آماده عضویت در اتحادیه اروپایی خواهد شد اما «ائتلاف ملت» تنها یک عامل اتحاد بزرگ دارد و آن هم چیزی نیست جز نفرت از اردوغان. با توجه به مشکلاتی که اعضای اپوزیسیون در تعیین نماینده خود برای شرکت در انتخابات داشتند، به نظر نمی‌آید اتحاد اپوزیسیون فعلی، فردای انتخابات هم برقرار باشد. قطعا شکست اردوغان مردم ترکیه را خوشحال می‌کند، اما دشوار می‌توان گفت قلیچداراوغلو و متحدانش چه باورهایی دارند، یا چه سبک حکومت‌داری‌ای را انتخاب خواهند کرد.

علاوه بر حزب جمهوری‌خواه مردم قلیچدار اوغلو که بخش چپ میانه‌رو، سوسیال - دموکرات‌ها و ملی‌گراها را در بر می‌گیرد، این ائتلاف همچنین «حزب خوب» را در خود جای داده که از دل ملی‌گراهای راست افراطی ترکیه بیرون آمده است؛ 2 حزب راست میانه‌رو که رهبری‌شان را اعضای سابق حزب عدالت و توسعه یعنی «علی باباجان» و «احمد داووداوغلو» برعهده دارند هم در ائتلاف ملت حضور دارند. پنجمین عضو این ائتلاف یک حزب راست میانه‌رو دیگر به نام «حزب دموکرات» است و حزب ششم «حزب سعادت» است که حزبی محافظه‌کار، ملی‌گرا و مذهبی است و همزمان با حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۱ تاسیس شده است.