محور مقاومت؛ اائتلاف پیروز غرب آسیا

درست 12 سال پیش بود که برخی مخالفان مسلح دولت بشار اسد به نزدیکی کاخ کارکنان ریاست‌جمهوری سوریه یعنی«کاخ الروضه» رسیده بودند و تلاش داشتند خود را به کاخ‌های مهاجران و الشعب در کوه‌های قاسیون برسانند. بسیاری از شبکه‌های عربی مانند الجزیره و العربیه که آن زمان آتش رسانه‌ای سنگینی علیه بشار اسد و دولت وی به پا می‌کردند، در قسمت‌های خبری خود زمان برای پایان دولت بشار اسد می‌گذاشتند، البته خبرهای آنها بیراه هم نبود؛ بخش اعظمی از مخالفان بشار اسد از حمص، حماه، سویدا و درعا خود را به ریف دمشق رسانده بودند تا در یک عملیات نهایی از قسمت دوما وارد شهر دمشق شوند.

منطقه السیده‌الزینب (س) که در اطراف شهر دمشق است، زیر شدیدترین بمباران خمپاره‌ای مخالفان قرار داشت و همه چیز برای پیروزی مخالفان مردم سوریه آماده بود. البته ورود ایران و شخص سردار شهید سلیمانی و سردار شهید حسین همدانی برای مقابله با نیروهای تکفیری ورق را برگرداند. برخی رسانه‌ها که اعلام می‌کردند خاندان اسد به دوبی گریخته‌اند و بشار اسد و همسرش اسما هم در ساعات آینده به روسیه یا ایران فرار خواهند کرد، مایوس شدند و جنگ بیش از 10 سال به طول انجامید و در آخر دولت و مردم سوریه پیروز این «جنگ جهانی» شدند.

اکنون بعد از بیش از یک دهه، رئیس‌جمهور ایران به دمشق سفر کرد. آخرین سفر رئیس‌جمهور ایران به سوریه به سال 1389 بازمی‌گشت که محمود احمدی‌نژاد به این کشور سفر کرد. البته یک بار در دولت روحانی معاون اول رئیس‌جمهور سفری به دمشق داشت و با بشار اسد دیدار و گفت‌وگو کرد. اکنون رفقای دوران جنگ در کنار یکدیگر ایستاده‌اند تا دوران بازسازی را پیش ببرند. یکی از نکات مهم سیاسی و امنیتی در جنگ سوریه این بود که برخی گروه‌های مقاومت فلسطینی مانند «حماس» علیه دولت بشار اسد فعالیت کردند و حتی برخی اردوگاه‌های فلسطینی‌نشین مانند «یرموک» به صحنه جنگ با دولت سوریه و نیروهای مقاومت تبدیل شد.
 

 در سفری که رئیسی به دمشق داشت، دیداری مهم بین رئیس‌جمهور ایران و برخی رهبران محور مقاومت و فلسطینی برگزار شد. سیدابراهیم رئیسی در نشست‌هایی جداگانه با جمعی از رهبران و فرماندهان مقاومت اسلامی و اندیشمندان فلسطینی تاکید کرد: مساله فلسطین و آزادی قدس مهم‌ترین مساله امروز جهان اسلام است که نباید به دست فراموشی سپرده شود.

رئیس‌جمهور افزود: جمهوری اسلامی موضوع فلسطین را همواره به عنوان اولویت در سیاست خارجی خود دنبال می‌کند و معتقدیم تمام معادلات جهان اسلام ذیل این موضوع تعریف می‌شود. رئیسی با بیان اینکه دشمن با تمام قوا برای مقابله با حقوق فلسطینی‌ها به میدان آمده است، متذکر شد: مسلمانان هم باید همه ظرفیت‌ها را برای احقاق حقوق تضییع‌شده فلسطین و آزادی قدس شریف به‌کارگیرند.

وی با اشاره به جنگ روانی نظام سلطه برای بقای رژیم صهیونیستی گفت: دشمنان با راه‌اندازی جنگ ترکیبی به ‌دنبال این هستند که به فلسطینی‌ها القا کنند سرنوشت و زندگی شما در گرو وجود رژیم صهیونیستی است و بقای این رژیم تردیدناپذیر بوده و باید مورد پذیرش مسلمانان قرار گیرد. رئیسی با بیان اینکه امروز ابتکار عمل به دست مجاهدان و مبارزان فلسطینی در میدان است، نه پشت میزهای مذاکره‌ اظهار داشت: اضمحلال رژیم صهیونیستی را که آثار افول آن قابل مشاهده است، بسیار نزدیک می‌دانیم‌.
 

رئیس‌جمهور بر همین اساس خاطرنشان کرد: تنها راه‌حل فلسطین‌، حاکمیت دولتی بر اساس اراده فلسطینی‌ها‌ست و اگر غربی‌ها مدعی دموکراسی هستند، مراجعه به رای مردم فلسطین را بپذیرند و به نتیجه آن متعهد باشند.
 

وی در پایان از ملت و دولت سوریه و رهبران مقاومت و مردم فلسطین در غزه و کرانه باختری و حزب‌الله لبنان و سیدحسن نصرالله به ‌خاطر ایستادگی در برابر رژیم صهیونیستی و ایجاد امید در جهان اسلام قدردانی کرد و گفت: ان‌شاءالله بزودی شاهد آزادی قدس و برپایی نماز در این مکان شریف باشیم.
 

پیش از سخنان رئیس‌جمهور، زیاد نخاله، دبیرکل جهاد اسلامی و همچنین مسؤولان جنبش حماس و مکتب سیاسی جبهه شرق به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود پرداختند. اهمیت سفر رئیسی به سوریه و پیام حمایتی آن به مقاومت و پیام قدرت به صهیونیست‌ها، قدردانی از حمایت‌های همه‌جانبه ایران از مقاومت، تغییر شرایط منطقه و جهان به نفع جریان مقاومت و فلسطین و تاکید بر وحدت جهان اسلام برای مقابله با رژیم صهیونیستی از جمله محورهای مطرح شده در این نشست بود.

یکی از نکات جالب سیاسی دیگر سفر رئیسی به دمشق اقامه نماز وی در مسجد اموی دمشق بود. سال‌های ابتدایی جنگ سوریه، رئیس‌جمهور ترکیه در اظهارنظری که همزمان با پیروزی‌های مخالفان اسد بود، اعلام کرد بزودی در مسجد اموی همراه مخالفان دولت سوریه نماز خواهد خواند اما حالا اردوغان و مخالفان تکفیری دولت سوریه مانند «اخوان‌المسلمین سوریه» و «جیش‌الاسلام» شکست خورده‌اند و اکنون این رئیس‌جمهور ایران است که در آن مسجد نماز خواند که پیام معناداری برای اردوغان بود.
 

از نکات مهم دیگر سفر رئیسی، امضای اسناد اقتصادی و تجاری مهم با بشار اسد و بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی سوریه بود. به دلیل اینکه سوریه هنوز وارد فضای سطح بالای امنیتی نشده است و بخش‌هایی از شمال سوریه مانند ادلب و برخی شهرهای دیگر شمال شرق آن نظیر حسکه و دیرالزور و رقه در اختیار کردهاست، بخش خصوصی نتوانسته است بدرستی وارد عرصه اقتصادی و بازسازی سوریه شود. 
 

دولت سیزدهم و شخص رئیس‌جمهور سعی کرد در این سفر موانع اقتصادی و تجاری بین ۲ کشور را بردارد. در همین ارتباط بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در نشست خبری با رئیسی گفت: «ما بر حق ایران برای داشتن انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای به عنوان منبع انرژی، به عنوان راهی برای توسعه علمی و به عنوان ابزاری برای شکوفایی ملی تاکید کردیم و تلاش غرب برای محروم کردن ایران از آن، بخشی از سیاست استعماری نو و کهن آن است که هدف آن حفظ جهل، عقب‌ماندگی و فقر در سایر نقاط جهان است.

این بازدید نقطه عطف مهمی در مسیر روابط دوجانبه ۲ کشور و ملت ما خواهد بود، زیرا از یک سو مبتنی بر درستی انتخاب‌های مقاومت ما است و از سوی دیگر در شرایط تاریخی بین‌المللی هستیم که به سمت چندقطبی شدن و زوال نیروهای هژمونی متمایل شده است».
 

در این سفر همچنین مقامات ارشد ایران و سوریه در حضور روسای جمهور ۲ کشور 15 سند همکاری‌ در حوزه‌های همکاری‌های تجاری، نفت‌ و انرژی، فنی - مهندسی، مسکن، حمل‌و‌نقل ریلی‌ و هوایی، مناطق آزاد و بخش خصوصی، ارتباطات و فناوری‌ و زلزله و امدادرسانی و تسهیل امور زیارتی به امضا رساندند.
 

این اسناد توسط وزرای خارجه، راه و شهرسازی، اقتصاد،‌ نفت‌ و ارتباطات و فناوری اطلاعات‌ و مدیران سازمان حج و زیارت با همتایان سوری‌ امضا شد. ایران قصد دارد در بخش‌هایی از معادن فسفات سوریه، راه‌آهن و شرکت‌های راه و مسکن‌سازی این کشور ورود کند. یکی از نکات مهم دیگر، اجاره یکی از بنادر مهم سوریه در غرب این کشور است. بر این اساس بندر لاذقیه یا حمیدیه در اجاره ایران قرار می‌گیرد.

در بیانیه پایانی ۲ رئیس‌جمهور هم به موضوعات مهمی اشاره شده است. در این بیانیه ۲ طرف بر ضرورت احترام به حاکمیت ملی، استقلال و حفظ تمامیت ارضی ۲ کشور طبق اهداف و اصول منشور ملل متحد تاکید کردند. ۲ طرف بر اهمیت تقویت روابط دوجانبه از طریق تداوم همکاری‌های سیاسی، اقتصادی، کنسولی و سایر زمینه‌های همکاری و همچنین استمرار تبادل هیات‌های عالی‌رتبه میان ۲ کشور تاکید کردند.

۲‌طرف آمادگی و تمایل خود را برای انجام هرگونه اقدام به‌ منظور توسعه روابط تجاری - اقتصادی بین ۲ کشور از طریق سازوکارهای موجود از قبیل کمیسیون عالی مشترک ابراز کردند. آنها همچنین بر همکاری‌های موجود فی‌مابین در زمینه بازسازی جمهوری عربی سوریه تاکید کردند. طرف ایرانی از تلاش‌های انجام شده جهت آماده‌سازی شرایط مناسب و تسهیل بازگشت آوارگان سوری به شهرها و روستاهای خود در جمهوری عربی سوریه تقدیر کرد. ۲ طرف از جامعه بین‌المللی خواستند در این زمینه، کمک‌های لازم را ارائه کنند و جلوی سوءاستفاده از رنج پناهجویان را از سوی برخی کشورها در راستای خدمت به برنامه‌های سیاسی خود بگیرند.