نقش شهید سلیمانی در توافق ریاض – تهران به روایت عادل عبدالمهدی

به گزارش اسلام تایمز، «عادل عبدالمهدی»، نخست‌وزیر پیشین عراق طی یادداشتی، روایت متفاوتی از توافق اخیر میان ایران و عربستان سعودی که جمعه پیش از پکن اعلام شد نقل کرد و از نقش پررنگ شهید «حاج قاسم سلیمانی» فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران در این پروسه نوشت.
 

وی نوشت: گام اتخاذی اخیر در پکن و صدور بیانیه سه جانبه میان چین، عربستان و ایران دارای اهمیت تاریخی است و بسیاری در این رویداد راهبردی سهیمند. رویدادی که اگر موفق باشد، می‌بایست چهره منطقه و حتی جهان را تغییر دهد. زیرا مسئله، تنها بازگشت روابط میان دو کشور که با یکدیگر اختلاف داشتند، نیست. بلکه علاوه بر این، این توافق به حل و فصل مجموعه پرونده‌های حساس و خطیری منجر خواهد شد.

نخست‌وزیر پیشین عراق در ادامه توضیح داد: موضوع جدید و حساس، نظارت چین بر این توافق و دلالت‌ها و توانمندی‌های آن در باز ترسیم معادلات منطقه است. من برخی از مسائلی را که می‌دانم،نقل می‌کنم، بی‌تردید دیگران هم موارد دیگری می‌دانند.

در ادامه این یادداشت آمده است: «در سپتامبر سال 2019 میلادی در سفری رسمی در چین بودم، پیش از دیدار با رئیس جمهور و نخست‌وزیر این کشور، شهید قاسم سلیمانی با من تماس گرفت و گفت آیا می‌توانی به عربستان بروی؟ من دلیلش را پرسیدم، گفت: "برای میانجیگری میان ما و عربستان. موضوع فوری است". پاسخ دادم به محض بازگشت به بغداد به ریاض سفر خواهم کرد، این درخواست شهید را با طرف چینی در میان گذاشتم و آن‌ها هم از این درخواست استقبال کردند. از شهید درباره پیشنهاداتشان سوال کردم.

به نوشته عادل عبدالمهدی از جمله مواردی که شهید سلیمانی درخواست طرح آن را داشت این بود عبارت است از؛ «می‌توانیم به حل بحران یمن از طریق دولت وحدت ملی کمک کنیم، از تحول در روابط عربستان و عراق و برقراری روابط گسترده با مردم عراق حمایت می‌کنیم. گفت‌وگو با کشورهای همسایه برخلاف کشورهای دیگر آسان است، تعهد برای کاهش تنش‌ها برای ۱۰ سال، احترام متقابل نه بر اساس غالب و مغلوب، تضمین دریانوردی در خلیج [فارس]، حل مشترک مسائل در سوریه، لیبی و بقیه منطقه و نشست وزرای امور خارجه».

نخست‌وزیر پیشین عراق افزود که در ادامه با «برادران سعودی» تماس برقرار کرده که از او درباره دلیل این سفر پرسیده بودند و به آن‌ها اطلاع داده که این سفر در راستای درخواست میانجیگری ایران است و شهید سلیمانی چنین درخواستی را طرح کرده است. آن‌ها نیز استقبال کردند و صبح ۲۰۱۹/۹/۲۵، وی بغداد را به مقصد عربستان ترک کرد و مصطفی الکاظمی (رئیس وقت دستگاه اطلاعاتی)، ثامر الغضبان، وزیر نفت و محمد الهاشمی رئیس دفتر نخست‌وزیری همراه او در این سفر بودند. در عربستان، پادشاه عربستان از آن‌ها استقبال کرد و در ساعات پایانی شب، وی با محمد بن سلمان، ولی‌عهد سعودی دیدار کرد.

در ادامه این یادداشت آمده است: «در آن زمان تاسیسات نفتی آرامکو هدف حمله موشکی قرار گرفته بود و ایران در این حمله متهم بود هرچند که این کشور هرگونه نقش داشتن در این موضوع را تکذیب کرده بود. در تاریخ ۲۰۱۹/۹/۵، مایک پامپئو وزیر امور خارجه وقت آمریکا تماس گرفت و گفت موشک‌ها بر خلاف شایعات از شمال خلیج فارس شلیک شده و نه عراق. فضا در بالاترین درجه تنش بود و ولی‌عهد عربستان با عصبانیت سخن می‌گفت، هنگامی که حرف‌هایش تمام شد، به او گفتیم: آیا شما خواهان جنگ با ایران هستید؟ گفت: نه. گفتیم اگر قصد جنگ ندارید پس دو حالت وجود دارد. یا اوضاع متشنج باقی می‌ماند و هر لحظه امکان دارد از کنترل خارج شود، یا اینکه مذاکره کنید».

عبدالمهدی در ادامه نوشت: «او پاسخ داد: ما بارها این کار را تجربه کرده‌ایم اما موفق نشدیم. من به وی حل مشکلات میان مرحوم رفسنجانی و مرحوم ملک عبدالله را یادآوری کردم. گفت پیشنهاد شما چیست؟ گفتم پنجره و روزنه‌ای باز کنیم، دیدگاه‌تان را بنویسید و ما آن را به طرف ایرانی منتقل خواهیم کرد، ما یقین داریم این امر منجر به گشوده شدن باب گفت‌وگو خواهد شد».

به گفته نخست‌وزیر پیشین عراق، بن سلمان برگه‌ای شامل نُه مورد درباره احترام به حقوق بین‌الملل، پایبندی به آن، اصل حُسن همجواری، مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی و توسعه روابط با کشورهای جهان به ویژه کشورهای همسایه و... نوشت.

عبدالمهدی ادامه داد که این نامه بسیار خشک بود و وی مجبور شده آن را با اندکی تغییرات و تلطیف برخی عبارت‌ها، به شهید سلیمانی ارائه کند. وی نیز به او گفته «کار خوبی به سرانجام رساندید، من این برگه را به سران کشور ارائه خواهم کرد».

نخست‌وزیر پیشین عراق افزود که چند هفته پیش از ترور شهید سلیمانی، از وی درباره پاسخ مقامات ایرانی سوال کرده، سوالی که مقامات سعودی نیز داشتند. شهید سلیمانی نیز به او اطلاع داده که سران ایران این موضوع را بررسی کرده و به محض بازگشت به بغداد، جواب را به او خواهد داد.

وی نوشت: «اما با تاسف شدید، دولت سابق آمریکا آن عملیات بزدلانه و احمقانه را انجام داد و کیف او نیز پیدا نشد که در آن برگه‌هایش بود».

در ادامه این یادداشت آمده است: «در تاریخ ۲۰۲۰/۵/۷ نخست‌وزیری را ترک کرده و الکاظمی به مسئولیت ریاست دولت رسید و به هنگام سفر رسمی به عربستان، تصمیم به تداوم این ابتکار عمل گرفته شد و نشست‌های نخستین به ریاست وی در بغداد و به هنگام غیبت به ریاست محمد الهاشمی برگزار شد، ریاست هیأت سعودی با خالد الحمیدان و ریاست طرف ایرانی با سعید ایروانی معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی بود و این نشست‌ها ادامه پیدا کرد تا اینکه به توافق راهبردی در پکن منتهی شد».

به گفته المهدی دو طرف با قدرت به مذاکرات ادامه دادند و اگر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و افزایش نقش چین نبود، این توافق محقق نمی‌شد، دو طرف تضمین‌هایی داده‌اند و دیدگاه‌هایشان در خصوص کلیه روندها در منطقه را تبیین کرده‌اند که در بیانیه پایانی کاملا مشهود است.

در این بیانیه، ایران و عربستان سعودی از ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان دو کشور و بازگشایی سفارت‌خانه‌ها طی چند ماه آینده خبر دادند و به میانجیگری عمان که روابط خوبی با هر دو طرف دارد در این مسیر، اشاره کردند.

جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی بعد از قطعی روابط دیپلماتیک دو کشور در دی ماه ۱۳۹۴ که یکجانبه از سوی عربستان و در پی تجمع مقابل سفارتخانه این کشور در تهران و ورود به این سفارتخانه و همچنین سرکنسولگری عربستان در مشهد در واکنش به اعدام شیخ نمر، قطع شد از فروردین ۱۴۰۰ گفت‌وگوهایی را در سطح امنیتی آغاز کردند که چهار دور آن در سال گذشته برگزار شد، گفت‌وگویی که چارچوب آن به گفته فؤاد حسین وزیر خارجه عراق بین دستگاه‌های امنیتی دو کشور بوده است و دور پنجم هم در اردیبهشت‌ماه گذشته برگزار شد.

ایران و عربستان سعودی، جمعه گذشته (هجدهم اسفندماه)، طی بیانیه‌ای مشترک از توافق بر سر ازسرگیری روابط دوجانبه خبر دادند.