پیش بینی روزهای سخت برای نخست وزیر جدید عراق

پارلمان عراق در جلسه پنج شنبه گذشته سرانجام تصمیم خود را گرفت و در وهله نخست، تکلیف پست ریاست جمهوری این کشور را تعیین کرد. رقابت بین برهم صالح، رئیس‌جمهور سابق و عبداللطیف رشید بود که بعد از دو دور رأی‌گیری، سرانجام رشید توانست رقیب را کنار بزند و رئیس‌جمهور عراق شود. بعد از این، نوبت به تعیین پست نخست‌وزیری بود که فراکسیون بزرگ‌تر متشکل از چارچوب هماهنگی و فهرست‌های متحد آن در پارلمان محمد شیاع السودانی را به عنوان نامزد مورد نظر خود برای این پست معرفی کرد که در نهایت نیز رشید در نخستین اقدام خود بعد از رسیدن به مقام ریاست جمهوری او را مکلف به تشکیل کابینه کرد. به این ترتیب، دو مقام اصلی عراق بعد از یک سال کش‌وقوس‌های سیاسی در پارلمان تعیین شدند، اما آیا این گام مهم به معنای برون‌رفت این کشور از دشواری‌های سیاسی است.

واکنش‌ها به انتخاب رشید و سودانی در داخل و خارج از عراق بسیار بوده؛ مصطفی کاظمی که آخرین روز‌های نخست‌وزیری خود را سپری می‌کند انتخاب سودانی را به او تبریک گفت و بافل طالبانی، رئیس اتحادیه میهنی کردستان عراق نیز با صدور بیانیه‌ای انتخاب رشید را به او تبریک گفت و کشور‌های منطقه و امریکا نیز هر کدام واکنش مثبت خود را به این رویداد اعلام کردند. در این میان، مسئله مهم واکنش جریان صدر به رهبری مقتدی صدر مورد توجه بود و سکوت اولیه آن پرسش‌هایی را مطرح کرده بود تا اینکه انتشار بیانیه‌ای از سوی صالح محمد العراقی موضع این جریان را نیز مشخص کرد.

العراقی از نزدیکان به مقتدی صدر و معروف به وزیر صدر است و در این بیانیه مخالفت این جریان با تشکیل کابینه جدید به رهبری السودانی را اعلام و تأکید کرد: «هیچ فردی از جریان صدرو یا افراد وابسته به آن در دولت جدید به ریاست السودانی مشارکت نخواهد کرد و هرکسی که در این دولت مشارکت کند به هیچ وجه نماینده جریان صدر نیست و این جریان از این افراد اعلام برائت می‌کند.»

این پیام بدون تردید موضع سرسختانه این جریان را در برابر تصمیم پارلمان برای تعیین السودانی به مقام نخست‌وزیری نشان می‌دهد. در واقع، این جریان با خروج نمایندگانش از پارلمان انتظار فروپاشی این نهاد قانونی و برگزاری انتخابات زودرس را داشت که اوج این حرکت حمله مسلحانه یک ماه و نیم پیش واحد‌های آن به نام سرایا السلام به پارلمان بود که با مقاومت نیرو‌های امنیتی عراق خنثی شد. آن حمله اقدام افراطی مقتدی صدر برای انحلال پارلمان بود که نشان داد به هر قیمتی حتی با ریخته شدن خون عراقی‌ها به دنبال رسیدن به خواسته‌اش است، اما شدت درگیری و واکنش‌های منفی داخلی و خارجی به آن باعث عقب‌نشینی او شد. حالا که او نتوانسته به خواسته خود برای انحلال پارلمان و انتخابات زودهنگام برسد، دست‌کم با بیانیه صالح محمد العراقی گام اول را برای به رسمیت نشناختن اقدام پارلمان و کابینه آینده السودانی برداشته است. بعید به نظر می‌رسد که صدر و حامیانش حاضر باشند به این بیانیه قناعت کنند، اما موضوع مهم این است که آیا همانند آشوب ۲۰۱۹ باز هم از اردوکشی خیابانی و اعمال خشونت‌هایی نظیر خشونت یک ماه و نیم قبل برای سقوط دولت السودانی و انحلال پارلمان استفاده خواهند کرد یا نه.

کارنامه افراطی صدر و جریان وی گویای این است که نه تنها نمی‌توان چنین گزینه‌ای را نادیده گرفت بلکه باید این بیانیه را پیش‌درآمدی برای رفتن جریان صدر به سمت چنین گزینه‌ای تلقی کرد. به این ترتیب، بهتر است که السودانی خود را برای مواجهه با روز‌هایی سخت آماده کند که صدر و جریان حامی وی برای او و کشور عراق رقم خواهند زد. ارتباط نزدیک به مرجعیت نجف، هماهنگی با احزاب و گروه‌های سیاسی و اتخاذ تدابیر امنیتی کارآمد از جمله گزینه‌های موجود السودانی برای مقابله با این بحران است، اما تردیدی نیست که برنامه‌های اصلاحات اقتصادی و بهبود وضعیت معیشتی مردم عراق مؤثر‌ترین اقدامی است که می‌تواند بهانه‌ها را از دست مدعیان جریان صدر بگیرد و به مردم عراق ثابت کند که همراهی با دولت جدید بهترین گزینه برای آینده‌ای بهتر عراق است.