جمهوری آذربایجان و ارمنستان در یک قدمی امضای معاهده صلح

این دیدار در پس‌زمینه روند تحدید حدود و تعیین مرز بین دو کشور برگزار می‌شود. اگرچه مذاکرات جداگانه‌ای بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان با میانجیگری اتحادیه اروپا و روسیه صورت گرفته است، اما هنوز توافقنامه صلح امضا نشده است. اما از سال گذشته مذاکرات مستقیم بین دو کشور نیز انجام شده است. در حال حاضر مرزهای بین آن‌ها در این قالب مشخص می‌شود.

المان نصیروف، عضو کمیته روابط بین‌الملل و روابط بین‌المجالس مجلس جمهوری آذربایجان به خبرگزاری «توران» گفت: آذربایجان و ارمنستان در یک قدمی امضای معاهده صلح هستند. زیرا بسیاری از مسائل بسیار پیچیده‌ای که در انتظار حل شدن هستند، از قبل شروع به حل کرده‌اند. دلیل اصلی این امر این است که همه این‌ها بدون شخص ثالث اتفاق می‌افتد.

این نماینده تأکید می‌کند: قزاقستان به عنوان یک میانجی در نشست آتی عمل نمی‌کند، بلکه تنها به‌عنوان برگزارکننده این نشست عمل می‌کند. رئیس‌جمهور الهام علی‌اف موضع اصولی را بیان کرد که ما نیازی به میانجی نداریم، ما شکل روابط دوجانبه را ترجیح می‌دهیم. به همین دلیل، هیچ‌کس جرئت پیشنهاد یک مأموریت میانجیگری را ندارد. این پیروزی دیپلماتیک آذربایجان است.

به گفته نصیروف، تحدید حدود مرزهای دو کشور بر اساس اعلامیه آلماتی مصوب ۱۹۹۱ انجام می‌شود، بنابراین منطقی است در این نشست وزیران که در آن کشور برگزار می‌شود، به توافقات جدی دست پیدا کنیم.

وی در خصوص موضوعات مورد بحث در آلماتی معتقد است: روند تحدید حدود و مرزبندی هم‌اکنون در حال انجام است و تنها یک موضوع مهم باقی مانده است. این موضوع مربوط به احیای ارتباطات حمل‌ونقل بین دو کشور است. به نظر می‌رسد این موضوع محور اصلی نشست آلماتی باشد. معتقدم که هیچ استثنایی برای پیشرفت جدی در این مسیر در آلماتی وجود ندارد، تا زمانی که موضع نیکول پاشینیان تحت تأثیر یک شخص ثالث به خصوص فرانسه نباشد.

این عضو کمیته روابط بین‌الملل جمهوری آذربایجان، امکان امضای توافقنامه صلح در آستانه COP۲۹ (کنفرانس آب‌وهوای سازمان ملل) که در ماه نوامبر در باکو برگزار می‌شود را رد نکرد.

الخان شاهین اوغلو رئیس مرکز تحقیقات اطلس می‌گوید: در حال حاضر دو روند بین آذربایجان و ارمنستان در جریان است. اولین فرآیند مربوط به تعریف مرزها است و در اینجا موفقیت‌های آشکاری وجود دارد. روند دوم تحت کنترل وزرای خارجه است و مربوط به متن توافقنامه صلح است. اگرچه هیچ پیشرفت آشکاری در اینجا وجود ندارد، اما مذاکرات مستقیم در حال انجام است.

به گفته این کارشناس، نکته اصلی این است که اکنون مذاکرات بدون میانجی انجام می‌شود. زیرا هر واسطه‌ای منافع خصوصی دارد و سعی می‌کند آن منافع را دیکته کند. قزاقستان یک میانجی نیست، خود را اعلام کرده که فقط مکانی را برای نشست فراهم می‌کند. اگرچه ما به میانجی نیاز نداریم، اما به فضا نیاز داریم. در آینده ممکن است مذاکرات آنقدر پیشرفت کند که جلسات بعدی در باکو و ایروان برگزار شود.

شاهین اوغلو معتقد است: کار اصلی در آلماتی روی متن توافقنامه صلح خواهد بود. بحث در مورد مرزها تا مدتی ادامه خواهد داشت. هنوز هم دستیابی به یک وجه مشترک در مورد کریدور زنگزور (جاده عبوری از منطقه سیونیک ارمنستان) دشوار است. با این حال، مقررات کلی در مورد گشایش خطوط ارتباطی را می‌توان در یک توافقنامه صلح یا یک توافقنامه چارچوب گنجاند. اهمیت جلسه در آلماتی ممکن است دقیقاً همین باشد.

به گفته این کارشناس سیاسی، روسیه به وضوح علاقه‌ای به مذاکرات مستقیم بین ارمنستان و آذربایجان ندارد. زیرا تأثیر خود را از دست می‌دهد. وقتی روسیه به عنوان یک میانجی عمل می‌کند، فرصتی برای نفوذ در هر دو طرف به دست می‌آورد. روسیه مدتی است که می‌گوید نقشه‌هایی در آرشیو من وجود دارد، بیایید بر اساس این نقشه‌ها تحدید حدود کنیم. اما امروزه نیازی به این نقشه‌ها نیست. اینکه هر دو طرف عملاً از میانجیگری روسیه امتناع کردند، می‌توان آن را موفقیت تلقی کرد.

گفتنی است، در اوایل دهه ۱۹۹۰، مناقشه قره‌باغ باعث درگیری بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان شد. منطقه قره‌باغ آذربایجان و ۷ ناحیه اطراف آن اشغال شد. در نتیجه جنگ ۴۴ روزه در سال ۲۰۲۰، باکو کنترل آن ۷ ناحیه و بخشی از قره‌باغ را به دست گرفت.

علاوه بر این، باکو در ۱۹ تا ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۳ «عملیات ضد تروریستی محلی» را در قره‌باغ اعلام کرد. ایروان این اقدام را «پاکسازی قومی» ارزیابی کرد. بعدها مهاجرت جمعیتی ارامنه از قره‌باغ به ارمنستان صورت گرفت.