درحالی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی مرحله دوم مذاکرات آتشبس در غزه را به بعد از سفر خود به واشینگتن موکول کرده است اما قطر روز سهشنبه اعلام کرد که به آمادهسازی فضا برای آغاز مذاکرات برای مرحله دوم توافق ادامه میدهد و تاکید کرد که هیچ گونه نقض واقعی آن صورت نگرفته است.
در همین حال، استیو ویتکاف، فرستاده دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در خاورمیانه با نتانیاهو، یسرائیل کاتز وزیر جنگ و ران درمر، وزیر امور استراتژیک رژیم صهیونیستی برای بحث در مورد مرحله دوم توافق آتشبس گفتگو میکند.
حماس روز دوشنبه در بیانیهای اعلام کرد یک هیئتی از این جنبش وارد قاهره شد تا در مورد تحولات اجرای آتشبس و تبادل اسرا در سه مرحله آن گفتگو کند.
علیرغم توافق برای انتقال به مرحله دوم توافق آتشبس، بسیاری از جزئیات هنوز مبهم است. منابعی به «عربی پست» گفتند که اختلافات چالشبرانگیز حماس و رژیم اشغالگر به مرحله دوم موکول شده است. بر اساس پیشنویس توافقنامه، مرحله دوم آتش بس به مدت 42 روز و شامل موارد زیر است:
- اعلام برقراری آرامش پایدار و اجرای آن قبل از شروع تبادل اسرا بین دو طرف.
- حماس زندانیان مرد زنده اسرائیلی را آزاد میکند و در ازای آن تعدادی از اسرای فلسطینی آزاد خواهند شد.
- خروج کامل نیروهای صهیونیستی از غزه.
با این حال موارد بحث انگیز وجود دارد که باید در مرحله دوم توافق آتشبس در غزه مورد توافق قرار گیرند.
محور فیلادلفیا
در مرحله اول توافق آتشبس ارتش اسرائیل بر اساس توافقات انجام شده به تدریج نیروهای خود را در غزه کاهش داد و موانع بازگشت آوارگان به مناطق شمالی نوار غزه را مرتفع کرد.
در این میان اگرچه در پیشنویس توافقنامه بر خروج کامل نیروهای صهیونیستی اشاره شده است، اما موضوع عقبنشینی از کریدور فیلادلفیا همچنان مبهم باقی مانده است. نتانیاهو در آستانه امضای توافق آتشبس گفت که اسرائیل کنترل کامل کریدور فیلادلفیا در امتداد مرز غزه و مصر را حفظ خواهد کرد.
روزنامه یدیعوت آحارونوت، نوشت که نتانیاهو با بسیاری از گزارشهای متناقض درباره آنچه که به آن متعهد شده، هرگز موافقت نخواهد کرد، به ویژه در مورد کریدور فیلادلفیا، بنابراین مرحله دوم سرنوشتسازتر خواهد بود.
روزنامه هاآرتص نیز به نقل از یک منبع اسرائیلی اعلام کرد که خروج از کریدور فیلادلفیا انجام نخواهد شد مگر اینکه تفاهماتی با حماس حاصل شود که اسرائیل را راضی کند.
به گزارش یدیعوت آحارونوت، عقبنشینی از کریدور فیلادلفیا که باید در پنجاهمین روز از توافق آتشبس انجام شود، پس از تمام اظهارات نتانیاهو در مورد اهمیت استراتژیک این کریدور، چالش بزرگی را برای نتانیاهو ایجاد خواهد کرد. از اینرو، نتانیاهو ممکن است یا اقدام به نقض توافق با مقصر جلوه دادن حماس کند، و یا عقبنشینی کند و اجازه دهد مذاکرات ادامه یابد که در این صورت دولت او در معرض خطر قرار میگیرد.
دولت نتانیاهو مدعی است که حماس از محور فیلادلفیا برای قاچاق سلاح از مرزهای مصر استفاده میکند و برای جلوگیری از این روند باید نیروهای صهیونیستی در این محور باقی بمانند. در این میان با توجه به اینکه حماس به خروج اشغالگران اصرار دارد و تلآویو به ماندن، لذا احتمال توافق بر سر این موضوع همچنان در هالهای از ابهام قرار گرفته است.
آزادی اسرای برجسته و شاخص فلسطینی
یکی از مهمترین اختلافاتی که مانع دستیابی به توافق آتشبس شد، «وتوی اسرائیل» در مورد آزادی برخی از زندانیان شاخص فلسطینی بود که در حال گذراندن حبس ابد هستند.
از برجستهترین رهبران فلسطینی که حماس خواستار آزادی آنها است ولی اشغالگران با آن مخالفت میکنند، «ابراهیم حامد، عباس السید، حسن سلامه، مروان برغوثی و احمد سعادت» هستند.
روزنامه یدیعوت آحارونوت نوشت که «وتوی اسرائیل» علیه این افراد لغو نشده و بسیار بعید است که حماس نیز از مواضع خود عقبنشینی کند.
اصرار دولت نتانیاهو به عدم آزادی رهبران برجسته حماس ناشی از احساس ترسی است که این رژیم از آزادی اسرای فلسطینی در گذشته دارد. یکی از این افراد مهم یحیی السنوار، رئیس دفتر سابق حماس بود که وقتی در سال 2011 پس از 22 سال از زندان رژیم صهیونیستی آزاد شد نهادهای امنیتی این رژیم هشدار داه بودند که آزادی او اشتباه بزرگی است و صهیونیستها تاوان سنگینی در ازای آن پرداخت خواهند کرد. پس از وقوع عملیات طوفان الاقصی که با طراحی السنوار انجام شد، نادیده گرفتن این اعلام هشدار بارها از سوی رسانهها و سیاسیون اسرائیلی مورد بزخوانی قرار گرفت. بنابراین، نتانیاهو و دوستانش از تکرار اشتباهات گذشته به شدت نگرانند و به همین خاطر فعلا موافقت خود را با آزادی رهبران برجسته حماس اعلام نکردهاند.
فردای جنگ غزه
یکی دیگر از مهمترین چالشهای رژیم صهیونیستی در شروع مرحله دوم اجرای تواففق آتشبس، ناامیدی و نگرانی از باقی ماندن کنترل غزه در دست حماس است. یدیعوت آحارونوت گزارش داد درحالی که حماس و جهاد اسلامی توافق کردند کمیتهای متشکل از تکنوکراتها تحت نظارت تشکیلات خودگردان فلسطین این باریکه را اداره کنند اما محمود عباس آنرا رد میکند.
به نوشته این روزنامه سران صهیونیستی معتقدند که این کمیته راهی برای بازگشت حماس به قدرت با قرار دادن چهرههای مرتبط با آن در مناصب کلیدی است. علاوهبراین، از آنجایی که قدرت نظامی حماس به طور کامل حذف نشده، بعید است که این جنبش با خلع سلاح موافقت کند و مشکلات عظیمی برای هر دولتی که جایگزین آن شود ایجاد میکند.
لازم به ذکر است که رهبران مقاومت بارها هشدار دادهاند که سلاح خود را تحویل نخواهند داد و اقدام مسلحانه را تنها راه مبارزه با دشمن اشغالگر و آزادی سرزمینهای از دست رفته میدانند. چرا که از دید رهبران فلسطین، رژیم صهیونیستی تنها زبان زور را میفهمد و آنچه دشمن را به پای میز مذاکره و تن دادن به آتشبس وادار کرد، سلاح مقاومت بود.
یدیعوت آحارونوت درباره چالشهایی که در این زمینه وجود دارد گزارش داد که آنچه ممکن است مذاکرات را پیچیده کند، اصرار تلآویو در مرحله دوم برای بحث در مورد موضوعات مربوط به مرحله سوم است که عبارتند از:ترتیبات امنیتی، بازسازی غزه، حذف حماس و ایجاد پستهای بازرسی در امتداد کریدور فیلادلفیا.
ران بن یشای، نویسنده صهیونیستی این روزنامه دارد سه موردی که در مرحله دوم باید تلآویو از آنها مطمئن شود عبارتند از:«اطمینان از غیرنظامی شدن غزه، حماس کنترل غزه را تحویل دهد، و عدم آزادی اسرای اسرائیلی در معرض دید عموم».
بن یشای در مورد خواستههای اول و دوم گفت:«این خواستهها ضروری است و باید سنگ بنای رویکرد اسرائیل در مرحله دوم مذاکرات باشد و انتظار داردیم که از حمایت دولت ترامپ برخوردار شوند».
خشم کابینه صهیونیستی از شیوه اجرای مبادله اسرا در دور اول به دلیل تأثیرات غیرقابل انکار حضور پررنگ و مسلحانه اعضای گردانهای القسام در میان استقبال گسترده مردمی از آنها است که در رسانهها بازتاب گستردهای داشته و در میان افکار عمومی و تحلیلگران سیاسی به عنوان شواهد آشکار شکست نظامی اسرائیل در غزه و تداوم قدرت نظامی حماس علیرغم مواضع سران صهیونیستی ترجمه میشود. در این مدت رسانههای عبری بارها اعتراف کردند که تبادل اسرا به نمایش قدرتنمایی حماس و به رخ کشیدن شکست اسرائیل در جنگ تبدیل شده است و به همین دلیل نتانیاهو میکوشد تا اطمینان حاصل کند که در مرحله دوم روند مبادله در خفا و بدون حضور مسلحانه نیروهای حماس و جمعیت انبوه فلسطینیان انجام شود.
تصویب مرحله دوم آتشبس
مسئله دیگری که رسیدن به توافق در مرحله دوم را با چالش جدی مواجه کرده، شکافی است که در داخل کابینه نتانیاهو به وجود آمده است. نتانیاهو برای اینکه خشم وزرای تندرو را که خواستار ادامه جنگ در غزه هستند بخواباند، به صراحت گفته که تنها مرحله اول تصویب شده و شامل مرحله دوم نمیشود.
پس از خروج ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی و اعضای حزبش از ائتلاف راستگرا، تعداد کرسیهای ائتلاف جناح راست به 62 کرسی در کنست کاهش یافت. بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی نیز بارها تاکید کرده که اگر نتانیاهو تا پایان مرحله اول آتشبس، نبرد در غزه را از سر نگیرد حزبش از ائتلاف خارج خواهد شد و برای سرنگونی دولت تلاش خواهد کرد تا انتخابات زودهنگام برگزار شود.
با این حال، حمایت احزاب حریدی در ائتلاف راستگرا از مرحله دوم توافق آتشبس، خشم اعضای احزاب لیکود و صهیونیسم مذهبی را برانگیخت. روزنامه معاریو در این باره نوشت که حمایت حریدیم از مرحله دوم توافق به این دلیل است که رهبران احزاب حریدی میخواهند افکار عمومی و موضع مخالفان را در مورد قانون خدمت اجباری که در حال حاضر در کنست در حال بررسی است، نرم کنند.
روزنامه «اسرائیل هیوم» در این باره نوشت:«دو نفر از وزرای تلآویو منتظر بازگشت نتانیاهو از واشنگتن و دستاوردهای آن از این سفر هستند. یکی، آریه دری، رهبر حزب شاس است که خواستار قانون خدمت اجباری است، دومی، اسموتریچ که بازگشت به جنگ و رسیدن به پیروزی یا انتخابات را میخواهد». با این اوصاف، دیدار نتانیاهو و ترامپ درباره مرحله دوم آتشبس و آینده تحولات سیاسی در سرزمینهای اشغالی سرنوشت ساز خواهد بود.