واکاوی شکست مذاکرات دوحه

بعد از خیز ناموفق رژیم صهیونیستی برای ایجاد درگیری مستقیم میان محور مقاومت و سنتکام در ماه آوریل، ترور شهیدان اسماعیل هنیه و فؤاد شکر در ساعات پایانی ماه جولای را می‌توان دومین اقدام بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی برای افزایش تنش‌ها در منطقه دانست. بعد از ترور هدفمند رئیس دفتر سیاسی سابق حماس که در تهران انجام شد، رهبر معظم انقلاب اسلامی از فراهم شدن زمینه تنبیه رژیم صهیونیستی و خونخواهی از شهید هنیه سخن گفتند. 

از آن زمان تاکنون آمریکا، اعضای اتحادیه اروپا و برخی کشورهای همسایه در قامت میانجی ظاهر شدند و سعی کردند جلوی حمله احتمالی نیروهای مسلح و دستگاه‌های امنیتی به اهداف مشروع در داخل-خارج سرزمین‌های اشغالی را بگیرند. علاوه بر این، دولت جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به وسیله کانال مسقط این پیام را برای طرف ایرانی ارسال کرد که اگر جمهوری اسلامی و حزب الله از پاسخ به اقدامات اخیر رژیم خودداری کنند، واشنگتن برای برقراری آتش‌بس پایدار در غزه تلاش خواهد کرد.
 
هفته گذشته دوحه، پایتخت قطر میزبان جدیدترین دور مذاکرات آتش‌بس غزه بود. با آنکه در این نشست به صورت مستقیم نماینده جنبش حماس حضور نداشت، اما مقام های سیاسی- امنیتی آمریکا، رژیم صهیونیستی، مصر و قطر حضور فعالی در جریان گفت وگوهای آتش‌بس داشتند. ظاهراً با وجود امیدواری‌های اولیه در زمینه تمام شدن مذاکرات در این دور، به نظر می‌آید حماس و رژیم صهیونیستی بر سر تداوم حضور نیروهای ارتش صهیونیستی در نوار مرزی با مصر و نیز ایجاد فرآیند بازرسی برای بازگشت آوارگان فلسطینی به شمال غزه از کریدور نتزاریم دارای اختلافات جدی هستند.
 
با آنکه دولت بایدن به همراه بازیگران میانجی سعی کرد با انتشار بیانیه‌ای از امکان حل‌وفصل اختلافات باقی مانده در دور بعدی مذاکرات در قاهره سخن بگوید، اما به نظر می آید نشانه‌هایی از بازی نتانیاهو برای خرید وقت و فرسایشی کردن روند مذاکرات دیده می‌شود. پس از پایان کنفرانس خبری جان کربی سخنگوی کاخ سفید، بسیاری از تحلیلگران معتقدند، آمریکا این بار در نقش «پلیس خوب» ظاهر شده است و قصد دارد با فراهم کردن زمینه توقف جنگ در غزه، جلوی پاسخ احتمالی ایران و مقاومت را به رژیم صهیونیستی بگیرد.
 
با پایان یافتن مذاکرات دوحه تیم‌های فنی سخت مشغول بررسی جزئیات مورد توافق و گام برداشتن برای بستن پرونده‌های اختلافی هستند. در حال حاضر به نظر می آید دو طرف بر سر تعداد اسیران آزاد شده در مرحله نخست، تعیین وضعیت آنها و سازوکار تبادل اسیران به توافقاتی دست یافته باشند، اما تمام این موارد در قالب پرونده «تبادل اسیران» قابل ارزیابی هستند و ربط زیادی به برقراری فرآیند آتش‌بس در غزه ندارند.
 
رژیم صهیونیستی قصد دارد پس از خاموش شدن آتش جنگ در این مرحله از بحران، همچنان امکان بازگشت به غزه و از سرگیری عملیات نظامی علیه هسته‌های مقاومت را داشته باشد. شرطی که به نظر می آید صهیونیست‌ها قصد دارند در قالب پیشنهادهای مختلف در زمینه تداوم حضور در محور فیلادفیا یا کنترل محور نتزاریم در جریان مذاکرات زنده نگه دارند. در سوی مقابل، طرف فلسطینی با درک نقشه احتمالی دشمن، یکی از شروط پایان جنگ در میدان غزه را خروج قطعی ارتش صهیونیستی از سرزمین‌های فلسطینی اعلام کرده است.
 
با آنکه لنز دوربین رسانه‌ها معطوف به مذاکرات دوحه و قاهره است، اما به نظر می آید هدف آمریکایی از ارائه پیشنهاد بهبود یافته برای کاهش اختلاف حماس و رژیم صهیونیستی، رسیدن به نقطه‌ای

برای کنترل تنش‌ها در غرب آسیا باشد. واقعیت آن است، سنتکام و اعضای محور مقاومت علاقه‌ای به تنش غیر ضروری در منطقه ندارند و هر دو طرف ترجیح می‌دهند جنگ غزه پیش از گسترش بحران به لبنان یا یمن پایان بپذیرد.
 
در این میان رئیس حزب لیکود با افزایش فعالیت‌ کمپین ترور علیه شخصیت‌های مقاومت سعی دارد ایران و حزب الله را تحریک و آتش جنگی گسترده را در غرب آسیا شعله‌ور کند. شاید به همین دلیل دولت آمریکا ساعاتی پس از انتشار بیانیه‌ای در زمینه وضعیت مذاکرات آتش‌بس در دوحه، بیانیه دیگری منتشر کرد و خواستار ایجاد ارتباط میان مذاکرات آتش‌بس در غزه و سایر نقاط پرتنش در منطقه شد. کارشناسان معتقدند، استفاده از این عبارت به معنای تلاش واشنگتن برای منصرف کردن ایران و حزب الله از دادن پاسخ متقابل به اقدامات تروریستی رژیم صهیونیستی است.
 
بهره سخن
مهم‌ترین درس جنگ 10 ماهه غزه را می‌توان نیاز «بی بی» برای تولید بحران و حفظ رژیم صهیونیستی در وضعیت استثنائی اعلام کرد. در ماه‌های اخیر طرف های مذاکره بارها به نقطه آتش‌بس (مانند ماه مبارک رمضان) و تبادل اسیران نزدیک شدند، اما تل‌آویو با افزودن شروط جدید و در عین افزایش فعالیت کمپین ترور علیه ایران و اعضای محور مقاومت سعی کرده است مذاکرات صلح را به حاشیه ببرد.

حال به نظر می آید دور نخست مذاکرات آتش‌بس تنها به پیشرفت در برخی موارد اختلافی ختم شده است و هنوز موضوعات اختلافی اجازه پایان جنگ و اعلام رسمی توافق آتش‌بس را به طرف های منازعه نمی‌دهد. در چنین شرایطی سؤال اساسی آن است، آیا در طرف صهیونیست اراده‌ای برای برقراری آتش‌بس در غزه وجود دارد؟ نتیجه نهایی مذاکرات قاهره پاسخ به این سؤال را مشخص خواهد کرد.