انتخاب السنوار و 3 پیام برای جهان

انتخاب یحیی السنوار به ریاست دفتر سیاسی حماس، همه را شوکه کرد، حتی تحلیلگران جهان عرب که روندهای این گروه را به دقت پیگیری و مطالعه می‌کنند. پیش از بیانیه حماس اکثر تحلیلگران جهان عرب از طیف‌های مختلف انتخاب شخصیت‌های سیاسی و نه نظامی به‌عنوان جایگزین هنیه را محتمل می‌دانستند. تحلیلگران نزدیک به قطر و ترکیه می‌کوشیدند در متن‌های خود، احتمال انتخاب خالد مشعل را بیشتر نشان دهند. با این حال برخلاف تمام تحلیل‌ها تشکیلات حماس یحیی السنوار را برگزید. محمود علوش، تحلیلگر اردنی ساکن ترکیه که پیش از این در برنامه‌ای تلویزیونی انتخاب سنوار را تقریبا محال می‌دانست حالا پس از نادرست از آب در آمدن پیش‌بینی‌اش در یادداشتی که در الجزیره عربی منتشر کرد پیام‌های انتخاب سنوار برای جهان را بررسی کرده است. 

ترور رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، اسماعیل هنیه در تهران در سی‌ویکم جولای گذشته طوفانی از پرسش‌ها درمورد پیامدهای احتمالی آن بر روند جنگ در غزه، رویارویی منطقه‌ای مرتبط با آن، پرونده مذاکرات و وضعیت داخلی جنبش و روابط حماس با خارج را برانگیخت. اما انتخاب یحیی السنوار از سوی حماس به‌عنوان جانشین اسماعیل هنیه نگاهی واضح به چگونگی مدیریت استراتژی جنگی جنبش از این پس ارائه می‌دهد. این انتخاب که شاید برای بسیاری که انتظار داشتند فردی از جناح سیاسی حماس برای این منصب انتخاب شود غافلگیرکننده بود بیش از هر چیز نتیجه طبیعی ترور هنیه و تغییر مسیر جنگ پس از تشدید آن توسط اسرائیل و افزایش خطرات منطقه‌ای آن است. 

حماس به سنوار اعتماد دارد
ملاحظات داخلی حماس به‌عنوان عامل اصلی در این انتخاب نشان می‌دهد که سنوار، که به‌عنوان مهندس حمله ۷ اکتبر شناخته می‌شود با وجود گذشت ماه‌ها از جنگ همچنان مقاومت را به‌طور موثر در میدان هدایت می‌کند. اسرائیل با تمام توان نظامی، اطلاعاتی و جاسوسی خود قادر به دسترسی و ترور او نیست. اعتماد حماس به سنوار در دو شاخه سیاسی و نظامی او را به‌عنوان فردی قدرتمند برای مدیریت حماس در داخل و خارج از کشور در زمان جنگ نشان می‌دهد. انتخاب سنوار همچنین به‌منظور نمایش همبستگی میان دو شاخه نظامی و سیاسی حماس بود تا ادعاهای اسرائیل مبنی‌بر وجود اختلاف میان این دو جناح، قطع ارتباط سنوار با جهان خارج و وجود درگیری‌های داخلی درمورد جانشینی هنیه را خنثی کند. انتخاب سنوار حامل سه پیام مهم از سوی حماس است: 

1- پیام همبستگی و تحدی برای اسرائیل
 علاوه‌بر نمایش همبستگی داخلی در سطح رابطه میان دو شاخه حماس در غزه و خارج از آن، انتخاب سنوار پیامی حاوی تهدید به اسرائیل ارسال می‌کند؛ مبنی‌بر اینکه حماس همچنان قوی است و می‌تواند رهبری جدید برای مقابله با چالش‌های مرحله جدید جنگ پس از ترور هنیه ایجاد کند. اگرچه اسرائیل توانست رئیس دفتر سیاسی حماس را در خارج از کشور ترور کند تا مقاومت در غزه را تضعیف کند و توانایی‌های نظامی و اطلاعاتی خود برای بازسازی قدرت بازدارندگی اسرائیل که پس از حمله ۷ اکتبر آسیب دیده بود را به نمایش بگذارد اما اکنون باید با سنوار نه‌تنها به‌عنوان مهندس طوفان الاقصی و فرمانده مقاومت در میدان بلکه به‌عنوان رهبر سیاسی حماس مواجه شود. 

2- پیام تحقیر برای نتانیاهو
 نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، ترور هنیه را –اگرچه به آن اعتراف نکرد–به‌عنوان نمایش توانایی اسرائیل در ترور رهبران رده‌اول جناح سیاسی حماس مانند هنیه و معاونش صالح العاروری برای تحقق وعده‌هایش در از بین بردن رهبران بزرگ سیاسی و نظامی حماس و جبران ناکامی در دستیابی به پیروزی در جنگ تبلیغ کرد. با انتخاب سنوار به‌عنوان جانشین هنیه حماس قصد داشت نتانیاهو را تحقیر کند و فشار داخلی ناشی از ناتوانی نظامی و اطلاعاتی در دسترسی و ترور سنوار، که اسرائیل او را مسئول اصلی حمله ۷ اکتبر می‌داند، افزایش دهد. پس از این انتخاب نتانیاهو با مشکل بزرگی در ادامه تبلیغ ترور هنیه و ادعای ترور فرمانده کل کتائب القسام، محمد الضیف و معاونش مروان عیسی به‌عنوان موفقیت در دستیابی به اهداف جنگ مواجه خواهد شد. نتانیاهو به‌طور کلی بخش زیادی از جایگاه خود را در داخل اسرائیل در این جنگ از دست داده و به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان مسئول اصلی بن‌بست استراتژیک که اسرائیل در آن قرار دارد شناخته می‌شود. به هیچ وجه تصور نمی‌شود که ترورهای رهبران حماس و حزب‌الله کمکی برای او باشد تا رهبری خود را به همان شکل که قبل از جنگ بود بازسازی کرده و از پرداخت هزینه سیاسی سنگینی که درنهایت باید پرداخت شود، جلوگیری کند. 

3- قدرت‌نمایی
 به اسماعیل هنیه فقید به‌عنوان نیروی محرک در جناح سیاسی حماس برای دستیابی به توافقی برای پایان دادن به جنگ نگاه می‌شد. بدیهی است که ترور او بخشی از تلاشی برای تضعیف فرصت‌های رسیدن به چنین توافقی بود. نقطه‌ای که حماس و بسیاری از اسرائیلی‌ها که خواهان بازگشت گروگان‌ها هستند و به‌طور ضمنی ایالات متحده بر آن توافق دارند این است که نتانیاهو تنها مانع در مسیر توافق برای پایان دادن به جنگ است. در واقع ترور هنیه به‌وضوح فریب‌کاری نتانیاهو در مذاکرات را برای فرار از تعهدات توافق و طولانی کردن جنگ نشان داد. انتخاب سنوار به‌عنوان جانشین هنیه سه پیام از سوی حماس درمورد مذاکرات ارسال می‌کند؛ اول اینکه حماس تا زمانی که نتانیاهو به فریب‌کاری خود ادامه می‌دهد دیگر آماده ادامه این مذاکرات نیست. دوم اینکه حرف اول و آخر در مذاکرات را مقاومت در میدان مشخص می‌کند. سوم اینکه از این پس واسطه‌ها باید با سنوار برای تعیین چهارچوب‌های هر توافق احتمالی در آینده تعامل کنند.  اولویت اصلی حماس که پایان دادن به کشتار اسرائیل در غزه و دستیابی به توافقی که دستاوردهای استراتژیک فلسطین پس از ۷ اکتبر را حفظ کند، همچنان باقی خواهد ماند، صرف‌نظر از پیامدهای احتمالی ناشی از انتخاب سنوار به‌عنوان رهبر دفتر سیاسی حماس. انتخاب سنوار برای این منصب به‌منظور افزایش احتمال دستیابی به چنین نتیجه‌ای طراحی شده است.