Öcalanın Mesajı və Türkiyənin Kürd Məsələsinin Gələcəyi

Bazar günü, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri olan Kürd Bərabərlik və Demokratiya Partiyasından (HDP) Sırrı Süreyya Öndər və Pərvin Buldan Abdullah Öcalanla İmralı həbsxanasında görüşüblər. Maraqlıdır ki, bu iki şəxs 2013-cü ildən əvvəlki sülh prosesi çərçivəsində Öcalanla görüşən nümayəndə heyətinin də üzvləri idilər. Onlar PKK liderindən Türkiyə hökumətinə mesaj çatdırmaq üçün göndərilmişdilər. Öcalan məktubunda “Erdoğan və Bahçelinin yeni təklifini dəstəkləmək üçün zəruri iradə və qabiliyyətə” malik olduğunu bəyan edib. O, həmçinin “lazımi müsbət addım atmağa və müvafiq çıxış etməyə” hazır olduğunu vurğulayıb. Çox güman ki, burada Bahçelinin Öcalanın Türkiyə Böyük Millət Məclisində çıxış etməsi təklifinə işarə edilir. Öcalan həmçinin bildirib ki, “kürd və türk qardaşlığını gücləndirmək bütün bölgə xalqları üçün vacib bir tarixi məsuliyyətdir.” PKK lideri Qəzza və Suriyada baş verən hadisələri kürd məsələsinin həllinin zərurəti kimi görür və “xarici qüvvələrin” bu məsələyə müdaxilə edərək onu “xroniki problemə çevirmək” istədiyini qeyd edib, lakin həmin qüvvələrin adını açıqlamayıb. O, həmçinin Türkiyənin müxalifətini kürd məsələsinin həlli yolunda səylər göstərməyə çağırıb. Bu, Öcalanın son iki ayda həbsxanada baş tutan ikinci görüşüdür. Birinci görüş isə üç il sonra ilk dəfə keçən oktyabr ayında ailə üzvləri ilə olub. O zaman Bahçelinin hökumət ortağı olaraq Öcalanın sərbəst buraxılması və PKK-nın ləğvi üçün Türkiyə Böyük Millət Məclisində çıxış etməsi təklifini irəli sürməsindən sonra bu görüş baş tutmuşdu. Lakin təklifdən və görüşdən bir gün sonra PKK Türkiyənin Hərbi Hava və Kosmik Sənaye Təşkilatına (TUSAŞ) hücum etmiş, nəticədə 5 nəfər həlak olmuş, 22 nəfər isə yaralanmışdı. O vaxt qeyd olunmuşdu ki, bu hücum Öcalanla görüşlə başlayan prosesin davamına qısa bir fasilə yaratsa da, onu dayandırmayacaq. Əslində, dünənki görüş və Öcalanın mesajı, kürd məsələsinin həlli üçün yeni bir yolun açılması mövzusunda hər iki tərəfin əzmini vurğulayır. Görünür ki, Erdoğan müxtəlif səbəblərə görə kürd məsələsini həll etməyə daha çox meyllidir. Tarixi bir münaqişəni bitirmək və kürdlərin parlament dəstəyini qazanmaq, daxili maneələri aradan qaldırmaq, ədalət və inkişaf hökumətinin davamlılığını təmin etmək, Türkiyənin regional rolunu gücləndirmək və Suriya ilə bağlı geosiyasi təsirlərini idarə etmək kimi məqsədlər bu səbəblər arasında ola bilər. Bununla belə, bu yol çətinliklərlə doludur. Elə bu çətinliklər 2013-cü ildə başlamış sülh prosesinin uğursuzluqla nəticələnməsinə səbəb olmuşdu. Lakin tərəflərin əvvəlki təcrübələrdən dərs alaraq yeni prosesin irəliləməsi üçün bu təcrübələrdən istifadə edəcəkləri ehtimal edilir. Hazırda bu prosesin ilk addımı Öcalanın həbsdən azad edilməsi və Türkiyə parlamentində çıxış etməsidir. Əgər bu addım atılarsa, Öcalanın çıxışının məzmunu kürd məsələsinin həlli üçün bir yol xəritəsi ola bilər. Bundan sonra digər addımlar və qarşıdakı çətinliklər başlayacaq. Bu arada sual yaranır: Türkiyədəki bu daxili irəliləyiş Suriya kürdləri məsələsinə necə təsir edəcək? Türkiyə hökuməti SDQ-yə qarşı hər hansı hərəkətdən əvvəl Öcalanın azadlığa çıxmasını və “Türkiyə-Kürd barışığı”nın başlanmasını gözləyəcəkmi? Bu, Öcalanın mümkün silahların yerə qoyulması çağırışının 2013-cü ildə olduğu kimi PKK üzərində təsir göstərib, onun Suriya ilə bağlı məsələdə müharibəsiz nəticə əldə etməsini təmin edib-etməyəcəyinə bağlıdır.
Cavab olaraq demək olar ki, bu, Öcalanın azad olunma ehtimalının vaxtından asılıdır. Əgər bu, yaxın zamanda baş versə, Türkiyə hökumətinin gözləməsi mümkündür. Lakin bu, uzun çəkərsə, belə ehtimal azalacaq. Bu arada bəzi təhlilçilər hesab edirlər ki, Ərdoğan Tramp hakimiyyətə qayıdana qədər hər hansı hücumdan çəkinəcək. Ümumilikdə, PKK ilə Türkiyə hökuməti arasında yeni bir dövrün başlaması və hər iki tərəf arasında barışıq haqqında nikbin olmaq və ya proqnoz vermək hələ tezdir. Lakin Bahçelinin ən azı bəyanat səviyyəsindəki bu dəyişikliyi və dünənki Öcalan mesajı Türkiyədə bu hədəfə çatmaq üçün bir ümid qapısı açıb. Görək, nə olacaq...