روابط میان سوریه و ترکیه پس از گسستی بیش از یک دهه ای به مرحله جدیدی از عادی سازی نزدیک می شود؛ تحولات متوالی در روابط با توجه به نیاز منطقه به بیشترین میزان همکاری به جای تقابل، با توجه به ابعاد راهبردی دو کشور و وزن آنها در منطقه بازتاب های زیادی خواهد داشت.

ترکیه مجموعه ای از اقدامات را اعلام کرد که برای همگان در ابعاد مختلف غیرمنتظره به نظر می آمد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از بشار اسد، همتای سوری خود و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برای بازدید از آنکارا دعوت کرد تا راه را برای عصر جدیدی از نزدیکی روابط ترکیه و سوریه هموار کند. این همان موضوعی است که اردوغان در بازگشت از قزاقستان تأکید کرد و گفت: ممکن است از پوتین به همراه رئیس جمهور اسد دعوت کنیم تا به ترکیه سفر کنند.

در این راستا همه در ترکیه ازجمله احزاب منتقد سیاست های اردوغان از نزدیکی روابط با سوریه و افزایش سطح نمایندگی دیپلماتیک استقبال و رئیس جمهور این کشور را به اتخاذ موضع مثبت تشویق می کنند، زیرا ترکیه و سوریه نمی توانند روابط خود را برای مدت طولانی قطع کنند. برخی اشتباهات سیاسی پیش تر وجود داشت و اکنون دولت ها باید اصلاحات را در برهه بسیار حساسی برای بازتنظیم اوضاع منطقه آغاز کنند.
 
اردوغان با توجه به ماهیت پرونده های مناقشه برانگیز میان آنکارا و دمشق می خواهد به حل پرونده سوریه سرعت بخشد، زیرا پیامدهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی آن بر ترکیه تغییر کرده. در این زمینه رسیدگی به دو موضوع ضروری است؛ موضوع پناهندگان و اینکه می تواند به تعیین نقشه راه برای بازگشت باقی سوری ها کمک کند. موضوع دوم، حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) که در بُعد امنیتی ترکیه نگران است یگان های مدافع خلق (YPG) و شاخه غیرنظامی آن، یعنی دولت خودمختار دموکراتیک شمال و شرق سوریه درصدد ایجاد منطقه خودمختار در داخل که آنها «جمهوری دموکراتیک سوریه» می نامند، برآیند.

علاوه بر این، اردوغان بر «مقابله با تروریسم دولتی» در امتداد مرزهای خود به هر قیمتی شده تأکید کرد. در واقع، ترکیه به شدت با برگزاری انتخابات محلی در مناطق تحت کنترل کردها که دو بار در 30 می و 11 ژوئن به تعویق افتاد و تاریخ جدیدی برای اوایل ماه اوت سال جاری تعیین شده بود، مخالفت کرده است.

به نظر می آید میانجیگری روسیه میان دمشق و آنکارا به تحولاتی در زمینه اقتصادی منجر شده است، زیرا گذرگاه ابوالزندین در نزدیکی شهر الباب که مناطق تحت کنترل گروه موسوم به «ارتش ملی سوریه» (ارتش آزاد سابق) را به مناطق تحت کنترل دولت سوریه در شرق حلب متصل می کند، به روی کریدورهای تجاری باز شده است.

ناظران سیاسی معتقدند، همه تماس‌ها راه را برای نزدیکی ترکیه به سوریه در مرحله بعد هموار می‌کند؛ چه اینکه پس از آنکه ترک‌ها منفی بودن دوری خود از سوریه را احساس کردند، هیئت های دیپلماتیک به دمشق و بالعکس اعزام شدند.

تأکید می شود، دیدار میان دو رئیس جمهور بسیار نزدیک است. جدی بودن مواضع ترکیه درقبال سوریه و مداخله نکردن در امور داخلی این کشور پیامی به جامعه بین المللی است مبنی بر اینکه آنکارا پس از گسترش تنش در منطقه و ناتوانی آمریکا و جامعه بین المللی در حفظ ثبات و امنیت منطقه در برابر تروریسم، عزم جدی برای احیای روابط با سوریه دارد.

طبق داده های موجود، انتظار می رود سرود ملی سوریه به زودی در آنکارا نواخته شود و پایان بخش مرحله دشواری در تاریخ منطقه و آغاز بازگشت سوریه به جایگاه منطقه ای و بین المللی خود باشد. همه داده ها حاکی از آن است، روزهای آینده ممکن است شگفتی های زیادی به همراه داشته باشد که این به معنای نتیجه مثبت و جدید برای برخی کشورهای منطقه به ویژه سوریه است.

لازم است ترکیه محاسبات و ائتلاف های بین‌المللی و منطقه‌ای خود را احیا و شروع به احیای کامل روابط خود با سوریه در منطقه کند تا منطقه دوباره بسیج شوند و با همه تلاش‌ها برای بازترسیم به گونه‌ای که در خدمت اهداف پروژه آمریکایی-غربی باشد، مقابله کنند.

خیام الزعبی؛ تحلیلگر مسائل سیاسی سوریه