«راهبرد معاصر» نوشت: 44 سال از ابتکار راهبردی امام خمینی (ره) بنیان‌‌گذار کبیر انقلاب اسلامی در حمایت از فلسطین می‌گذرد. این ابتکار راهبردی صحنه میدان منازعه فلسطین و رژیم صهیونیستی را دچار تغییرات جدی کرد. روز قدس امسال در شرایطی فرا رسید که موازنه قدرت میان فلسطین و رژیم صهیونیستی دچار دگردیسی شده و بیش از هر زمان دیگری آسیب‌های رژیم صهیونیستی آشکارتر شده است؛ به نحوی که مقام های رسمی صهیونیست درباره خطرات فروپاشی این رژیم هشدار می‌دهند و به تازگی نیز رهبر معظم انقلاب (حفظه الله) فرمودند: «ما گفتیم رژیم صهیونیستی 25 سال دیگر را نمی‌بیند، خودشان عجله کردند و زودتر می‌خواهند بروند.»

 اهمیت نام‌گذاری آخرین جمعه ماه رمضان به‌ عنوان روز قدس
۱۶ مرداد سال 1358 درحالی‌که کمتر از یک سال از عمر انقلاب اسلامی گذشته بود، امام خمینی(ره) آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را به‌ عنوان «روز قدس» نام‌گذاری کردند. این نام‌گذاری یکی از ابتکارات اولیه امام خمینی (ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود که نشان داد بنیان‌گذار کبیر انقلاب، فلسطین را موضوع اصلی جهان اسلام می‌دانستند و با پیروزی انقلاب اسلامی، رویکرد ایران در قبال فلسطین دچار تغییر شد و حمایت از فلسطین به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی مد نظر قرار دارد.
برخی دلایل اهمیت نام‌گذاری آخرین جمعه ماه مبارک رمضان به‌عنوان روز قدس را می‌توان در موارد زیر بیان کرد:

الف)آخرین جمعه ماه رمضان؛ انتخابی هوشمندانه
یکی از موارد اهمیت روز قدس مربوط به زمانی است که برای این روز در نظر گرفته شد. ماه مبارک رمضان از این جهت اهمیت دارد که ماه روزه‌داری است. مسلمانان در این ماه فضای معنوی‌تری را تجربه می‌کنند. از سوی دیگر مسجدالاقصی قبله نخست مسلمانان است. بنابراین، حضور مردم در ماه مبارک رمضان در راهپیمایی حمایت از فلسطین پررنگ‌تر و شکوهمندتر از ماه‌های دیگر خواهد بود.

ب) جهان‌شمولی موضوع فلسطین در روز قدس
امام خمینی (ره) با ابتکار روز قدس از مسلمانان جهان خواستند با برپایی راهپیمایی، همبستگی خود را در حمایت از «حقوق قانونی مردم مسلمان فلسطین» به نمایش بگذارند. امام خمینی(ره) درباره روز قدس فرمودند: «روز قدس فقط روز فلسطین نیست، روز اسلام جهانی است و روزی نیست که فقط اختصاص به قدس داشته باشد. روز مقابله مستضعفین با مستکبرین است.»

ابتکار روز قدس فلسطین را از موضوعی ملی و قومی خارج کرد. در عمل نیز مردم کشورهای مختلف جهان که حتی بعضاً مسلمان نیز نیستند در روز قدس در حمایت از فلسطین راهپیمایی می‌کنند.

ج) عامل توقف روند سازش کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی
امام خمینی (ره) در شرایطی ابتکار روز جهانی قدس را مطرح کردند که کشورهای عربی پس از چهار شکست در جنگ مقابل رژیم صهیونیستی به سازش با این رژیم روی آورده بودند. مصر پیشگام این سازش شد و توافق کمپ دیوید را با رژیم امضا کرد. این توافق و روند سازش سبب به حاشیه رفتن موضوع فلسطین شده بود، اما ابتکار راهبردی امام راحل، فلسطین را بار دیگر به موضوع محوری جهان اسلام تبدیل کرد و در عمل روند سازش نیز آن‌گونه که صهیونیست‌ها و حامیان‌شان انتظار داشتند پیش نرفت.

د) کارکرد اسلامی روز قدس و تأکید بر مبارزه با استکبار
یکی دیگر از دلایل اهمیت روز جهانی قدس این است که صرفاً بر مبارزه با رژیم صهیونیستی تأکید ندارد، بلکه مبارزه با جنایتکار و مستکبر را مطرح و بر حمایت از مظلوم در مقابل ظالم تأکید می کند. می‌توان گفت، ابتکار روز جهانی قدس اقدامی عملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در راستای مبارزه با استکبار است.

آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی (حفظه الله) که بارها درباره اهمیت روز جهانی قدس تأکید کردند، 31 خرداد 1396 در این زمینه فرمودند: «روز قدس بسیار مهم است. صرفاً این نیست که از ملّتی مظلومی که از میهن و خانه‌ خود رانده شده دفاع می‌کنیم؛ ما در واقع داریم با این کارمان با نظام سیاسی ظالمانه و استکباری مبارزه می‌کنیم. امروز دفاع از فلسطین، دفاع از حقیقت است؛ حقیقتی بسیار گسترده‌تر از موضوع فلسطین. امروز مبارزه‌ با رژیم صهیونیستی مبارزه با استکبار است، مبارزه با نظام سلطه است. همچنان که می‌بینید شما که علیه رژیم صهیونیستی حرف می‌زنید، آن مسئول و سیاستمدار آمریکایی، احساس دشمنی و خصومت با شما می‌کند؛ احساس می‌کند که به او ضربه زده‌اید؛ واقع قضیّه هم همین است. بنابراین روز قدس را باید بزرگ دانست، راهپیمایی روز قدس هم خیلی مهم است».

وضعیت سیاسی- امنیتی منازعه فلسطین در آستانه روز قدس
روز قدس 1402 در حالی فرا رسید که تغییرات مهمی در منازعه فلسطین رخ داده و موازنه قدرت به نفع فلسطین تغییر کرده است.

تغییرات در درون فلسطین
صحنه میدانی و سیاسی فلسطین در یک سال گذشته شاهد تغییرات مهمی به شرح زیر بود:

ظهور نسل جدید مقاومت و نفوذ به عمق اراضی اشغالی
یکی از تغییرات اصلی این است که در فلسطین گروه‌های جدیدی با نسل جدید مردم شکل گرفته‌اند که با گروه‌های سنتی فلسطینی متفاوت هستند. به لحاظ ترکیب جمعیتی، این گروه‌های جدید متشکل از افرادی از کرانه باختری، قدس و غزه هستند. اعضای گروه‌های جدید هراسی از رژیم صهیونیستی ندارند و معتقد هستند عملیات‌های مقاومتی را باید در درون اراضی اشغالی ازجمله در تل‌آویو انجام داد؛ بنابراین، عملیات شهادت‌طلبانه حتی در درون تل‌آویو انجام می‌دهند. این نسل جدید هیچ اعتقادی به سازش و مذاکره با رژیم صهیونیستی ندارند. برونداد عملکرد این گروه‌ها، افشای آسیب‌پذیری‌های متعدد امنیتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی و همچنین هراس و سردرگمی این رژیم از گروه‌های مقاومت فلسطینی است.

مسلح شدن کرانه باختری
یکی دیگر از تغییرات در صحنه میدانی فلسطین، مسلح شدن کرانه باختری است. رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) پیش تر تأکید کرده بودند علاوه بر باریکه غزه، کرانه باختری نیز باید مسلح شود. در یک سال گذشته این راهبرد مهم محقق شد و در کرانه باختری، نه‌تنها رژیم اشغال‌گر موفق به ریشه‌کن کردن مقاومت نشد، بلکه این مقاومت است که توانست خود را بر دشمن صهیونیستی تحمیل کند.

در واقع در یک سال گذشته کرانه باختری نیز مانند باریکه غزه مسلح شده است. مسلح شدن کرانه باختری با سلاح‌های مختلف انجام شده است به نحوی که رژیم صهیونیستی دچار غافلگیری شد. علاوه بر این، مسلح شدن کرانه باختری در شرایطی رخ داد که برای مثال جنین تحت محاصره نظامیان صهیونیستی بود، اما در چنین شرایطی گروه‌های جدید شکل گرفته و دست به اقدام مسلحانه علیه صهیونیست‌ها زدند. این موضوع نیز ضعف اطلاعاتی صهیونیست‌ها و دست برتر مقاومت را اثبات کرد.

تضعیف تشکیلات خودگردان فلسطین در صحنه سیاسی
یکی دیگر از تغییرات مهم در صحنه فلسطین این است که تشکیلات خودگردان موقعیت گذشته را ندارد و در عمل در موضع انفعال قرار گرفته است. گرچه عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم اشغالگر در تحقق این موضوع نقش داشت، اما اجماع بیشتر گروه‌های فلسطینی بر مقاومت در مقابل رژیم صهیونیستی و تسلیح کرانه باختری تضعیف تشکیلات خودگردان فلسطین را رقم زده است.

تشکیلات خودگردان فلسطین که همواره بر سازش و مذاکره با رژیم اشغالگر تأکید می کرد، اکنون در ضعیف‌ترین شرایط قرار دارد و عرصه را به طرفداران مقاومت ازجمله در کرانه باختری واگذار کرده است. عبدالباری عطوان، تحلیلگر برجسته جهان عرب در این زمینه می‌گوید: بسیار واضح است اقتدار تشکیلات خودگردان فلسطین نزد نیروهای امنیتی فلسطین در حال فروپاشی است و این تشکیلات فلسطین دیگر قادر نیست مأموریت خود مبنی بر سرکوب انتفاضه و مقابله با گردان‌های مقاومت در جنین و نابلس، بلطا یا گردان‌های القسام و … را انجام دهد.

تغییر در صحنه سیاسی رژیم صهیونیستی
علاوه بر فلسطین، اراضی اشغالی نیز شاهد تغییرات جدی در مقایسه با سال‌های گذشته است. بنیامین نتانیاهو پس از 1.5 سال دوری از قدرت بار دیگر در دسامبر 2022 پست نخست‌وزیری را در اختیار گرفت. نتانیاهو برای رسیدن به قدرت مجبور شد با راست‌گرایان و مذهبیون افراطی ائتلاف کند. کابینه برآمده از ائتلاف نتانیاهو و راست‌گرایان افراطی در 100 روز گذشته اقدامات به شدت افراطی در داخل اراضی اشغالی و علیه فلسطینی‌ها انجام داد.

در داخل اراضی اشغالی طرح اصلاح قضایی که به تضعیف شدید دستگاه قضا در مقابل کابینه و کنست (مجلس رژیم صهیونیستی) منجر می‌شود، ارائه شد. این طرح سبب بروز تظاهرات بی‌سابقه‌ای در اراضی اشغالی علیه کابینه نتانیاهو شد، به نحوی که حتی حدود 700 هزار نفر در این تظاهرات شرکت کردند. این وضعیت سبب شد شکاف سیاسی و حتی امنیتی در درون اراضی اشغالی به شدت افزایش یافت و شمار زیادی از نظامیان اسرائیلی به جمع معترضان علیه نتانیاهو پیوستند.

اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی بارها درباره خطر وقوع جنگ داخلی و فروپاشی رژیم هشدار داده بود. گرچه طرح اصلاح قضایی بهانه این تظاهرات و درگیری‌ها شد، اما واقعیت این است که این تظاهرات بیانگر چهار سال بن‌بست سیاسی و واگرایی شدید میان گروه‌های صهیونیستی است. به همین دلیل رئیس این رژیم درباره آینده آن ابراز نگرانی کرد و درباره تبعات درگیری‌های داخلی هشدار می‌دهد. بنابراین، امروز رژیم صهیونیستی به واسطه شدت گرفتن بحران‌های متعدد داخلی در موضع ضعف قرار دارد و حتی در درون نیروهای نظامی این رژیم نیز شکاف و دودستگی شکل گرفته است.

تغییرات در غرب آسیا
یکی دیگر از تغییرات آشکار و جدی که به ویژه در یک سال گذشته رخ داد، مربوط به منطقه غرب آسیاست. درحالی‌که در سال 2021 و 2022 فلسطین به دلیل توافق ابراهیم میان چند کشور عربی و رژیم صهیونیستی زیر فشار شدیدی قرار داشت و این رژیم مسرور از این توافق بود، اما اکنون توافق ابراهیم به دلیل اثبات ماهیت نژادپرستانه و افراطی کابینه رژیم اشغالگر در مسیر شکست قرار دارد و حمایت از فلسطین بار دیگر میان کشورهای اسلامی اوج گرفته است.

اقدام خردگرایانه اندونزی در مخالفت با حضور تیم رژیم صهیونیستی در مسابقات جام جهانی زیر 20 سال فوتبال که حتی به بهای از دست دادن میزبانی جام جهانی برای اندونزی تمام شد، تلنگری به محور سازش در منطقه غرب آسیا در راستای حمایت از فلسطین بود. البته پیش تر در جام جهانی قطر انزجار افکار عمومی در جهان عرب از رژیم صهیونیستی اثبات شده بود.

علاوه بر این، توافق ایران و عربستان برای احیای روابط پس از هفت سال، تلاش ترکیه برای احیای روابط با سوریه و همچنین توافق عربستان و سوریه برای احیای روابط، احتمال توافق عربستان با یمن برای پایان دادن به جنگ هشت ساله، سبب شد از سویی رژیم صهیونیستی از این روند در روابط میان کشورهای اسلامی ناراضی باشد و زیر فشار قرار گیرد و از سوی دیگر اجماعی در میان کشورهای اسلامی برای حمایت از فلسطین شکل گیرد. این تغییرات در منطقه غرب آسیا نیز در آستانه روز قدس حائز اهمیت است.

جمع‌بندی
قبل از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان تحلیل‌ها حاکی از این بود جنایت‌های رژیم اشغالگر علیه فلسطینی‌ها افزایش خواهد یافت. دلیل نخست این است که اساساْ در ماه مبارک رمضان حضور فلسطینی‌ها در مسجدالاقصی به مراتب بیشتر از روزهای دیگر است، زیرا نمازگزاران و روزه‌داران فلسطینی در این ماه حضور ده‌ها هزار نفری در مسجدالاقصی دارند و این موضوعی نیست که شهرک‌نشنیان و نظامیان صهیونیستی بپذیرند.

دوم، اینکه پیش از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان رژیم صهیونیستی در اوج بحران سیاسی و امنیتی تاریخ خود قرار داشت. در چنین شرایطی، کابینه شکننده رژیم صهیونیستی برای فرار از بحران داخلی به جنایت و تجاوز بیشتر علیه فلسطینی‌ها روی آورد و صهیونیست‌ها با حمله به نمازگزاران فلسطینی در مسجدالاقصی، ده‌ها نفر را زخمی کردند که این اقدام با واکنش قاطع گروه‌های مقاومت مواجه شد و دور جدید تنش و بحران میان فلسطین و رژیم اشغال‌گر رخ داد.

گروه‌های مقاومت 17 فروردین ده‌ها راکت از جنوب لبنان و غزه به سمت مناطق اشغالی شلیک کردند. رژیم اشغالگر که در مقابل این حملات غافلگیر شده بود، مناطقی از غزه و جنوب لبنان را هدف قرار داد. با وجود این، مهم این است واکنش رژیم صهیونیستی حتی از دید محافل و رسانه‌های این رژیم، واکنشی از روی ضعف و هراس بود و این رژیم سعی کرد وارد جنگی جدید نشود.

در آستانه روز قدس آسیب‌پذیری‌های رژیم صهیونیستی آشکارتر شده و نه تنها قدرت تهاجمی، بلکه حتی قدرت بازدارندگی آن نیز در مقابل گروه‌های مقاومت کاهش یافته و این یکی از پیامدهای مهم و راهبردی ابتکار بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی (ره) است.

 

اسلام تايمز