رئیس جمهوری ایران در این سفر که بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشت، با مقامات ارشد از جمله رئیس جمهوری، نخست وزیر و رئیس کنگره خلق چین دیدار و درباره موضوعات راهبردی، روابط دوجانبه، تحولات منطقه ای و بین المللی گفت وگو کرد.

همچنین در جریان این سفر، ۲۰ سند همکاری در زمینه‌های کشاورزی، تجارت، گردشگری، حفاظت از محیط زیست، بهداشت، امداد رسانی، فرهنگ، ورزش و غیره در حضور روسای جمهور دو کشور امضا شد.
حال این پرسش به ذهن می رسد که مهمترین محورها و خط خبری رسانه های خارجی در این برهه به چه مسائلی ارتباط می یافت؟

توافق راهبردی ۲۵ ساله
به جرات می توان گفت که در بیشتر اخبار و گزارش های انتشار یافته، دست کم چند خطی به توافق راهبردی ایران و چین پرداخته شده بود؛ توافقی که مبنایی برای همکاری های بیشتر قرار گرفته است. به نوشته روزنامه چینی «گلوبال تایمز»، سال ۲۰۲۱، چین و ایران یک توافقنامه ۲۵ ساله برای تقویت همکاری‌های همه جانبه در زمینه‌های مختلف امضا کردند.

بر اساس این قرارداد، دو طرف از پتانسیل همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی استفاده کرده و برای همکاری‌های بلندمدت برنامه‌ریزی خواهندکرد. برنامه همکاری ۲۵ ساله از جمله انرژی، تجارت و زیرساخت‌ها با موانعی مواجه شده‌ است، به ویژه زمانی که آمریکا تحریم‌ها را علیه ایران و چین تشدید کرد.

همین روزنامه چینی در گزارش دیگر خود به نقل از کارشناسان این کشور نوشته است که سفر سه روزه رئیسی به چین، اجرای توافقنامه ۲۵ ساله بین دو کشور را تسریع خواهد کرد. این دیدار بین رهبران دو کشور همچنین همکاری‌های دوجانبه را ارتقا خواهد داد و اعتماد متقابل عمیق بین دو کشور را تقویت خواهد کرد.

روزنامه انگلیسی زبان هنگ کنگی «ساوت چاینا مورنینگ پست» هم در گزارش خود به توافق راهبردی تهران- پکن نیز اشاره کرده و نوشته است: چین و ایران در مارس ۲۰۲۱ (فروردین ۱۴۰۰) توافقنامه همکاری استراتژیک ۲۵ ساله مهمی را امضا کردند؛ اقدامی که مورد بررسی دقیق ایالات متحده قرار گرفت.

این روزنامه افزود، جزئیات این توافق فاش نشده‌ است اما وزارت خارجه چین در آن زمان گفته‌ بود که این توافق، همکاری‌های دوجانبه را در زمینه انرژی، زیرساخت‌ها، ظرفیت تولید، علم و فناوری و همچنین پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی گسترش می‌دهد.

روزنامه عربستانی «عرب نیوز» نیز به توافق راهبردی ایران و چین تمرکز کرد و نوشت: ایران و چین روابط اقتصادی قوی به ویژه در زمینه‌های انرژی، ترانزیت، کشاورزی، تجارت و سرمایه گذاری دارند و در سال ۲۰۲۱ یک «پیمان همکاری استراتژیک» ۲۵ ساله امضا کردند.

تعمیق مناسبات اقتصادی
تقریبا همه رسانه های خارجی به همکاری های اقتصادی ایران و چین به ویژه در دوره تحریم اشاره کرده اند؛ همکاری هایی که با این سفر تعمیق خواهد یافت.

به نوشته مجله آمریکایی «تایم»، چین در حال حاضر بزرگ ترین شریک تجاری ایران است اما در اولین سال ریاست جمهوری رئیسی تنها ۱۶۲ میلیون دلار سرمایه گذاری کرده‌ است. با این حال، چین همچنان بزرگ ترین شریک تجاری ایران به شمار می‌رود. بر اساس آمار ثبت شده توسط گمرک ایران در ۱۰ ماهه نخست سال جاری ایران که در اسفند ماه به پایان می‌رسد، صادرات تهران به پکن به ارزش ۱۲.۶ میلیارد دلار بوده‌ است و ۱۲.۷ میلیارد دلار نیز کالا از چین وارد کرده‌ است. تحریم‌ها اما مانع بزرگی برای توسعه قراردادها و پروژه‌های جدید به عنوان بخشی از توافق همکاری ۲۵ ساله است.

«عرب نیوز» هم به اعضای اقتصادی هیات همراه رئیسی تمرکز کرد و قبل از امضای ۲۰ سند همکاری، نوشت که رئیسی هیئت بزرگی از جمله رئیس بانک مرکزی و وزرای نفت و معدن خود را به پکن آورد و انتظار می‌رود تعدادی «اسناد همکاری» با شی امضا کند. این روزنامه عربستانی، صادرات تهران به پکن را ۱۲.۶ میلیارد دلار و صادرات چین به ایران را ۱۲.۷ میلیارد دلار کالا ارزیابی کرد.

نشریه آمریکایی «پولیتیکو» هم نوشت که انتظار می رود سفر رئیسی باعث تعمیق روابط بین دو شریک سیاسی و اقتصادی شود که مخالف سلطه غرب به رهبری آمریکا بر امور بین الملل هستند... هر دو کشور روابط پرتنشی با ایالات متحده داشته و سعی کرده‌اند خود را به عنوان وزنه تعادلی در برابر قدرت آمریکا در کنار روسیه جلوه دهند. واشنگتن ایران را به فروش صدها پهپاد تهاجمی به روسیه برای جنگ در اوکراین متهم کرده و مدیران یک تولیدکننده پهپاد ایرانی را تحریم کرده‌ است. در همان زمان، روابط بین مسکو و پکن تقویت شده‌ است.

افزون بر موارد فوق، دیگر رسانه ها همچون «چاینا دیلی»، «آسوشیتدپرس» و غیره در گزارش های خود با اشاره به جوانب مختلف روابط دوجانبه ایران و چین، این سفر را بسترساز تعمیق روابط دو کشور ارزیابی کرده اند.

ضدیت با غرب به ویژه آمریکا
یکی دیگر از محورهای مورد بررسی و تحلیل رسانه های خارجی در ارتباط با سفر رئیسی به چین به رقابت و دشمنی ایران و چین با آمریکا ارتباط می یافت؛ موضوعی باعث نزدیکی بیشتر این دو متحد شده است.

به نوشته «گلوبال تایمز»، در واقع، بسیاری از دستاوردهای همکاری چین و ایران در سال‌های اخیر با غلبه بر دخالت‌ها و خرابکاری‌های طرف آمریکایی محقق شده‌ است. شاید بهبود این وضعیت در مدت کوتاهی دشوار باشد، اما خارج از بلوک آمریکا و غرب و دایره نفوذ آن، فضا و پتانسیل عظیمی برای همکاری برد- برد بین کشورها از جمله چین و ایران وجود دارد که نمی‌توان آن را توسط نیروهای سیاسی آمریکا و غرب مسدود کرد. از این نظر، تعمیق همکاری چین با ایران نیز دارای ویژگی ضدهژمونی و ضدقلدری است...

کارشناسان چینی می‌گویند که برخلاف کاهش نفوذ آمریکا در غرب آسیا (خاورمیانه)، کشورهای منطقه از جمله ایران به دنبال روابط متنوع با سایر کشورها هستند که اهمیت مثبتی برای ساختن جهانی چندقطبی عاری از هژمونی آمریکا دارد.

روزنامه انگلیسی زبان هنگ کنگی «ساوت چاینا مورنینگ پست» هم در گزارشی نوشت: چین و ایران هر دو در تاکید بر اینکه همه کشورها باید برای دستیابی به چندجانبه‌گرایی واقعی با یکدیگر همکاری کنند، اتفاق نظر دارند. همچنین چین خواستار لغو تحریم‌های ایران و بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای است.

خبرگزاری «شینهوا» به عنوان خبرگزاری رسمی دولت چین نیز ضمن بازتاب سفر رسمی آیت‌ الله سیدابراهیم رییسی به پکن در سرتیتر خبرهای خود در خصوص دیدار روسای جمهور دو کشور نوشت: شی جین پینگ در این دیدار تاکید کرد که چین و ایران از دوستی سنتی برخوردار هستند و روابط دوجانبه در آزمون‌های مختلف و فراز و نشیب‌های بین‌المللی مقاومت خود را نشان داده است.

این خبرگزاری تصریح کرد که دو کشور در مواجهه با تغییرات پیچیده در جهان، زمان‌ها و تاریخ، از یکدیگر حمایت و برای مبارزه با همه‌گیری کووید-۱۹ با یکدیگر همکاری کرده‌اند. ایران و چین اعتماد متقابل استراتژیک را تثبیت کرده‌اند و در همکاری‌های عملی پیشرفت مستمری داشته‌اند که منافع مشترک را ارتقا داده است.

همکاری در پیشبرد «ابتکار کمربند و جاده»
این محور اگرچه کمتر از محورهای فوق مورد توجه رسانه های خارجی قرار داشت اما از نگاه ناظران مبنای همکاری و بستری برای گسترش همکاری ها و داد وستدها بین دو کشور خواهد شد.
«گلوبال تایمز» در گزارشی خود در ارتباط با سفر مزبور در این خصوص نوشت: چین و ایران در سفر شی جین پینگ به ایران در سال ۲۰۱۶، یک شراکت راهبردی جامع برقرار کردند؛ یعنی از زمانی که دو طرف برای ارتقای توسعه مشارکت خود، در چارچوب «ابتکار یک کمربند و یک جاده»، پیش رفتند.

«بی بی سی» هم در گزارش خود به این پروژه اشار و ادعا کرد: با توجه به مشکلات داخلی، ظاهرا دولت ایران انتظار دارد چین به سرمایه‌گذاری گسترده مبادرت ورزد.
لازم به ذکر است که طرح جاده ابریشم جدید، کلیدی‌ترین اولویت سیاست خارجی چین و همچنین ضرورتی برای ایران است. از این رو، از سال ۲۰۱۳ که طرح یک جاده-یک کمربند توسط رییس جمهوری چین مطرح شد، ایران حمایت خود را از این طرح اعلام کرده‌ است.

ایران به سبب برخورداری از منابع مختلف انرژی و همچنین قرار داشتن در یک موقعیت جغرافیایی استراتژیک، از مزیت راهبردی مهمی در حوزه‌ حمل‌ و نقل بین‌المللی برخوردار است. این موقعیت جغرافیایی و استراتژیک سبب شده است ایران از گذشته تاکنون به عنوان پل ارتباطی شرق و غرب و همچنین گذرگاه کلیدی راه ابریشم به شمار بیاید که نقش مهمی را در اجرایی کردن طرح مزبور بازی کند.

نکته بسیار مهم دیگر این است که چین در این طرح، پیشبرد چندقطبی‌گرایی، احترام به مدل توسعه کشورها، ترویج تنوع فرهنگی، همزیستی مسالمت‌آمیز و احترام متقابل به حاکمیت کشورها از جمله اصول بنیادین در نظر گرفته شده‌است؛ اصولی که در سیاست خارجی ایران و رویکرد کلان تهران به همکاری با سایر کشورها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

از این رو روزنامه چینی «چاینا دیلی» همزمان با نخستین روز از سفر رسمی رئیسی به پکن، در گزارشی در خصوص این سفر، به نقل از یک کارشناس چینی نوشت که «ایران کشوری ایده آل در منطقه خاورمیانه برای پیشبرد پروژه کمربند و جاده است و متقابلا، همکاری با چین کلیدی برای توسعه اقتصادی ایران خواهد بود.»